Wat wil jij met de termen salafisme en jihadism mee zeggen?
Met salafisme doel ik op de islamitische Renaissance die zich aan het begin van de 20e eeuw heeft voorgedaan onder intellectuelen uit de gehele islamitische wereld. Ik weet dat Abdelkrim el Khattabi in zijn studententijd in aanraking was gekomen met de ideeen van ene Mohammed el Kittani die toenterijd in Fes in een religieuze strijd was verwikkeld met de Fassi-bourgeoisie.
Met jihad doel ik op de internationale fatwa die de Ottomaanse sultan in 1914 had uitgeroepen tegen de Triple Entente-landen (oa. Frankrijk) en waar de vader van Abdelkrim el Khattabi (de eigenlijke Abdelkrim) gehoor aan heeft gegeven en ook altijd sterk heeft benadrukt.
Hoe kwam jij eraan dat er toen 47,7% in Arif analfabeet was?
Zelfs een analfabeet kan veel kennis over islaam vergaren, met name praktiserende moslims die in een omgeving leven waar veel religieuze discussie zijn.
Nee, die 47,7% van analfabetisme is het niveau van 2003 in heel Marokko. Jij vergelijkt de godsdienstigheid onder de Riffijnen met een grafiek die kan stijgen of dalen. Ik vraag me dan echt af hoe die figuurlijke grafiek van jou eruit ziet in 2010 als je bewust bent van zulk slechte cijfers over de geletterdheid van Marokkanen?
Ik denk echt dat zolang Irifien niet eens een taal - Tamazight of Arabisch of Nederlands of Frans etc. - goed kunnen lezen en schrijven, dan zal die islamitische kennis onder Riffijnen hoogstens oppervlakkig blijven. Daarom ben ik het ook niet met je eens als jij stelt dat zelfs een analfabeet veel kennis kan vergaren via religieuze discussies. Ik denk dat de geschiedenis vaak genoeg heeft laten zien dat de kans dat kennis via een mondelinge overlevering corrumpeert vrij groot is.
Wat was het probleem van Iriffiyen toen?
Het probleem van Irifien van toen en nu is dat zij hun eeuwenoude levenswijze willen behouden, terwijl de wereld om hun heen in razendsnel tempo moderniseert, mechaniseert en digitaliseert.
Waarvoor was seculiere staatsvorm?
Een seculier staatsvorm geleid door zowel vrome moslims en "minder" vrome moslims is denk ik beter in staat om moderne problemen op te lossen en om het gelijkheidsprincipe te garanderen van alle burgers.
Dit wil niet zeggen dat ik denk dat Abdelkrim al het religieuze uit de politiek of zelfs maatschappij wilde uitbannen. Nee, sterker nog ik ben er heilig van overtuigd dat Abdelkrim juist een islamitische samenleving als ideaal koos. Hij nam een islamitische titel aan - amir - en wilde ook islamitische wetgeving invoeren - de sharija. Maar wel eentje die gebaseerd is op de tolerante multi-etnische islam zoals we die al eeuwenlang kennen in de Maghreb en niet een pan-Arabische islam zoals die ontsprongen is aan het gedachtegoed van moslim puriteinen uit de 19e eeuw uit het Midden-Oosten.