Info Imazighen (bron:Wikipedia NL)

[Tamaynut]

Tamazight

Tamazight (of Berbers, zoals buitenstaanders het politiek incorrect veelal noemen) is een groep talen -of dialecten- uit Noord-Afrika.Het is de tweede taal in Noord-Afrika .Het wordt gesproken van de Canarische Eilanden tot Siwa in Egypte en van de Middellandse Zee tot Niger, maar vooral in Marokko(meer dan de helft van de bevolking) en Algerije(omstreeks een derde)en Lybië (omstreeks een vijfde).

Taalfamilie
Tamazight wordt Hamitisch en Semitisch en soms Jefithisch genoemd. Om ideologische redenen -waarschijlijk- wordt Tamazight als oud-Arabisch beschouwd, want de Arabisten bestrijden dat de Imazighen de oude Arabieren zijn die uit Jemen immigreerden (de Imazighen zijn de Arabieren van Aribia). Vanuit dat oog punt is er aantal boeken geschreven waarin bestreden wordt dat de woordenschat van Tamazight "verbasterd Arabisch" is.
Volgens Ibn Khaldoen zijn de Imazighen afstammelingen van Amazigh, de zoon van Canon en het kleinkind van Cham, wat naar Hamitische taal verwijst. Maar dat lijkt niet te accepteren, zelfs niet uit de godsdienstige invalshoeken, want Amazigh betekent 'vrije mens', terwijl de afstammelingen van Canon slaven moeten zijn volgens de godsdienstige invalshoek.

Volgens Karl Prasse is Tamazight geen oud-Arabisch omdat Tamazight -eventueel - veel ouder dan Arabisch is, en hoewel een Tamazight dialecttalig en Arabischtalig kan denken is de gedachte dat er gemeenschappelijke woordenschat tussen Arabisch en Tamazight is gewoon een vergissing. Volgens Karl Prasse zijn er alleen driehonderd woorden die er in Tamazight en de Semitische talen te vinden zijn.

Dit begrip: "Hamito-semitisch" is door M. Cohin geadopteerd in het begin van de twintigste eeuw. Maar deze term was niet helemaal geaccepteerd om de volgende redenen:

"Hamito-Semitisch" verwijst naar Sem en Cham, en die twee zijn zoons van Noah, die 950 jaar leefde, en volgens die mythafysiek is de mensheid afstammeling van Sem, Cham en Jefith, en dat is geen wetenschappelijke grond om de talen te onderzoeken.
Hamito-Semitisch verwijst naar gelijktijdigheid van de Semitische talen en de Hamitische talen, terwijl de Semitische talen in het eind van de aftakkingen van deze groep: Hamito-Semitisch (afrazische talen) zijn.
Om deze verwarring te vermijden kwam Jozef Grinirk met de term :"afro-aziatisch" gezien dat de Hamito-Semitische talen puur Afrikaanse talen bevat zolas de Omotische talen. Afro-Aziatische talen -waartoe de Omotische ,Kosjtische , Tsjadische ,Imazighische en de Semitische talen horen- wordt later als Afrazische (afrasienne in het Frans) talen bekend na het boek van een Russische filoloog: "Afrazische talen " in 1988.

Volgens een Amerikaanse onderzoeker uit de universiteit Stanford zijn er vier grote moedertalen voor meer dan 730 talen in Afrika. Volgens hem zijn de Afro-Aziatische talen één van de vierde talen. En hij kon ze in de streek van Ethiopië situeren. Daarna verspreiden die talen zich in Azië en Noord-Afrika.

[Tamaynut]

Naar schatting van Grinirk zijn de Omotische talen de oudste Afro-Aziatische talen , en de Tsjadische en de Imazighisch talen zijn relatief nieuw in vergelijking met de Omotische talen. Eventueel is Tamazight ouder dan de Semetische talen. Dr M. A'ashi merkt op: "Tamazight is ouder dan de Semitische talen, dit als de Semitische talen geen aftakkingen van Tamazight zijn". Maar volgens de godsdienstige invalshoeken is het Hebreeuws de moeder van de talen.


Tamazight-dialecten
In het Tamazight kunnen we naast vier hoofddialecten tot meer dan driehonderd kleinere dialecten onderscheiden. In Marokko wordt Tamazight door drie Imazighenhoofdstammen gesproken: de Ssous spreken Tassoussit, de Schluh spreken Tashalhit, de Riffijnen spreken Tarifit. Deze laatste komen uit het Rifgebergte en hun taal is de moedertaal van de meeste Imazighen in Nederland, die op hun beurt het grootste deel van de Marokkanen in Nederland uitmaken.
Buiten Marokko zijn er groepen als de Kabyliërs (de Imazighen van Algerije)- waartoe Zin Dine Zidane hoort- en de Imazighen in Lybië, die elk hun eigen dialect spreken. Onderling kunnen de dialecten behoorlijk verschillen; door de geografische afstand heeft de taal zich bij elke stam anders ontwikkeld.

de Tamazightsdialecten zijn omstreden gezien dat veel deskundigen die de Imazighische dialecten ,als talen aanduiden. Maar de Imazighische talen worden toch als dialecten gezien, zelfs is de naam van die dialecten omstreden , en soms verwarrend, want Tashelhit en Tassussit worden soms ook Tamazight genoemd worden. In een paar jaren geleden, begon de offecieële Marokkaanse zender :"RTM", nieuws in Tarifit en Tassoussit en Tashalhit, en ze werden dialecten genoemd. Er zijn zeker andere Imazighische dialecten. Waarschijnlijk zijn er meer dan drie honderd dialecten. Maar het Tamazight-Tuareg is het meest zuiver.Omdat de Tuareg nomaden zijn ,en daarom kwamen ze niet in aanraking met andere talen .

Die imazighische dialecten kunnen met de Germaanse talen vergeleken worden. Volgens filologen kunnen de Imazighische dialecten oftewel de Imazighische talen verenigd worden om Proto-Tamazight te krijgen. Maar dat hangt - volgens Karl Prasse en anderen - van academische onderzoekers en financieële ondersteuning .


Geschiedenis van het Tamazight
De Imazighen worden door aantal historici niet als ethnische groep gezien, maar als eentalige eenheid, want er zijn blanke ,bruine en zwarte Imazighen.
 
Tamazight vescheen -waarschijnlijk- met de Qafsieden (genoemd naar Qafsa in Tunisë) tussen de periode van 9000 en 6000 v.C. De imazighen zijn naar Noord- Africa geïmmigreerd nadat de sahara erger en erger werd en werd het leven onmogelijk en sterven veel soort dieren uit, en dat is ook de mening van Herodotus die schreef dat de Imazighen uit Lubya komen, en met Lubya bedoelde hij Tamazgha (de regio waarin de Imazighen leefden).
Volgens de filologen kunnen de Immigraties van de oude volkeren herondekt worden, door de aftakkingen van de talen te onderzoeken. Zo wordt wel eens gesteld dat de Imazighen uit de streek van Ethiopië geïmmigreed zijn. Dat was een uitgangspunt van de Afro-Aziatische talen waartoe Tamazight hoort.

Volgens historici leefde de Ibiri-Moors in de streek van Marokko tussen de periode van: 20000 en 9000 v.C., en volgens archeologische verwijzingen zijn er achterspeuren die ervan bewijzen dat de Amazigh-Mens (Qafsieden), samanhangende cultuur met Ibiri-Moren, zoals de godsdienstige repetiuelen, had.

[Tamaynut]

De Ibiri-Moors werd gebruikt als bepaling van de immigratie van de Ibirische mens naar de streek van de Moorse mens in het huidige Marokko. Misschien zijn er effecten die Tamazight betreffen wegens deze aanraking met de Moorse taal.

 
Tegenwoordige positie van het Tamazight in Marokko
In 2003 besloot de Marokkaanse overheid dat het Tamazight op school zou worden onderwezen, maar het schrift waarin het geschreven zou worden was omstreden. De islamitische partijen en de arabisten gaven de voorkeur aan het Arabische schrift, terwijl de Imazighen-organisaties de voorkeur aan het Latijnse schrift gaven, omdat die schrijfwijze internationaal en handig is. Maar uiteindelijk besloot men om het Tamazight in het Tifinagh te onderwijzen. Tafinagh als schrift voor Tamazight is door de Koninklijke Instituut voor de Imazighische cultuur in Marokko.
In het begin gaven 14 leden hun stem voor Tifinagh en 13 voor het Lataijnse schrift en 5 voor het Arabische schrift. Later bleef de concurrentie tussen Tifinagh en het Latijnse schrift. En uiteindelijk werd de voorkeur aan Tifinagh gegeven.

De Pro-Arabisch-schrift bestreden dat:

Het Latijnse schrift is Pro-Europees (Pro-Westers).
Het Latijnse schrift is bedreiging voor het schrift van de koran en de taal van het paradijs (Arabisch).
Maar de Pro-Latijns-schrift beantwoorden dat door te zeggen :

Het Latijnse schrift is een Afrikaanse schrift van oorsprong.
Het frans als Europese taal (westerse taal) is een erkende taal in Marokko.
Volgens Snoessi mag de koran naar andere talen vertaald worden.
Er is geen zicht op dat Tamazight een sterkere positie zal gaan innemen in Marokko, hoewel het er nog een belangrijk dialect is. In Algerije is Tamazight een erkende taal.


Tifinagh (Lybico-schrift)
Tifinagh wortdt als een samengesteld woord dat uit twee woorden bestaat: "itif", wat uitvinding betekent en "nagh", van ons Dus het betekent: onze uitvinding. Maar dat is zeer omstreden . Sommigen verklaren "Tifinngh" als "de alfabeten van de Foenisiers". Maar dat is niet uit het woord te halen. Volgens Dr M.Hashid is "Tifinagh "het meervoud van het woord "Tafinq" wat Foenisisches betekent. Want "Q" en "GH" worden als één letter uitgesproken , zoals "neq" en "negha" (vermoorden).Maar de bedoeling is niet helemaal duidelijk.
Het Tifinagh is vrij speciaal. Want het kan verticaal en horizontaal zoals:" van links naar rechts " en "van rechts naar links" geschreven worden, wat de oude inscripties van het Tifinag als uitdaging gezien worden om het te ontcijferen. Er wordt gedacht dat Tifinagh als tekingen met de Qafsieden (genoemd naar Qafsa in Tunisë) begonnen, Maar volgens anderen is dat de ontwikkinling van het Foenisische schrift en volgens anderen is de oorsprong van het Tifinagh in het oosten te vinden. Maar het is veiliger te zeggen dat Tifinagh een oud schrift, dat door de Tuareg kon handhaafd worden,is.

Volgens Dr. M.Hadisch - een algerijnse historicus en en archeologe- en waarschijnlijk ook G.Camps en andere filologen, dateert het Tifinagh uit 1500 V.C. en dat betekent dat het Tifinagh ouder dat het Foenisiche schrift dat uit de periode tussen 1200 en 1300 V.C. dateert.



Grammatica
Tamazight heeft een eigen grammatica, zoals: Amazigh (enkelvoud) en Imazighen (meervoud):
Afus (enkelvoud), ifussen (meervoud): hand en handen, enzovoort. Zo kunnen we zien dat A in het enkelvoud I wordt in het meervoud, en EN op het einde.
Voor mannelijk (Amazigh) en vrouwelijk (Tamazight), is dat zo:
Berber en Berberse. Arba (m.) Tarbat (vr.): jongen en meisje. Zo kunnen we zien dat er T toegevoegd wordt in het begin van het woord en op het einde om een vrouwelijke vorm te krijgen in het Tamazight.

Wat het meervoud van de vrouwelijke vormen betreft is het als volgt:
Tamazight (berberin) wordt Timazighin (de berberinnen). Dus de T blijft in het begin van het woord, maar de T van het einde wordt IN op het einde.

Er zijn veel uitzonderingen, wat het voor anderstaligen moeilijk maakt de taal te leren.

Deze grammatica wil niet zeggen dat het Tamazight volledig ontwikkeld is tot een gebaseerde grammatica. Want het Tamazight begint net te verschenen als taal voor de Imazighen. Toch wordt Tamazight in internationale universiteiten gestudeerd voor wetenschappelijke redenen.


Berbers
Door niet-Imazighen wordt Tamazight wel Berbers genoemd, een term die Imazighen als beledigend ervaren. Het woord Berber is verwant met het Nederlandse barbaar: beide woorden gaan terug op het Griekse barbaroi, waarmee de oude Grieken alle volken aanduidden die geen Grieks spraken.

[Yidir__]

Azul,

Een leerzaam stuk. Prachtig. Tannemirt a Tamaynut.

D wenni netta,
Yidir