Tashel7ieyt vs. Tarifieyt

Gestart door shel7i, 01/05/2004 om 20:15:45

shel7i

Azul ayimazighen negh,

Ik wil graag een beetje in beeld brengen wat de taalverschilletjes zijn tussen het Tamazight n'Errif en het Tamazight van het Midden- en Zuiden/Zuid-Westen van Marokko, het Tashel7ieyt.

Ik zag in een ander topic hier al een soort van woordenlijst met dierennamen, en ik vond het wel leuk om te zien dat zowat 90% van de woorden die dus in de Rif gegeven worden aan dieren, ook gewoon hetzelfde is in het Tashel7ieyt.

Daarom wil ik in deze topic een soort van lijst maken met allerlei woordjes voor dingen (zoals huis, hoofd, ogen, hond, etc.) zodat we een beetje elkaar leren begrijpen, en inzien dat het Tamazight onze taal is, ondanks de verschillen (ik noem het liever "synoniemen" die in het Tamazight zitten, zoals er in het Engels, Nederlands, en Arabisch ook heel veel woorden zijn voor een-en-dezelfde betekenis).

Ik begin met een lijst te halen uit een andere topic en er het Tashel7ieyt variant in het rood ernaast neer te zetten, indien van toepassing, zodat je het verschil kan zien.

aap= abaghus / aze3toet[/color]
adelaar= igider
arend= asiwan
beer= ursel/bubasez
bok= azalagh
buffel= amugay
dolfijn= azyam
duif= adhber
eekhoorn= ansid/abgur
eend= abrik
eigel= insi
ezel = aghyur / aghyul[/color]
flamingo= aflamank
gazelle= tghatt n wezghar/azenkegh / taghatt n'ouzaghar[/color]
geit= tghatt / taghatt[/color]
giraffe= amdagh
haan= ayazigh
haas= ayarziz
hert= udad
hond= aqzin/aydi / iydi[/color]
hyena= ifiss
kalkoen= abibi
kameel= arghem / alghem[/color]
kameleon= thatha
kat= mosh
kip= tyazitt / tafoeloest[/color]
koe= tafunast
konijn= aqninni / (t)aqlil(t)[/color]
krokodil= amjun/aghucaf
kuik= afidjus / tashishawt[/color]
insekt= abziz/aqqu3 / abkhoesh[/color] (kh = nederlandse G)
jaguar= amayas
lam= izmar
leeuw= ayradh/izem
leeuwin= tizemt
mier= takutfit / awettoef[/color]
muildier= aserdhun
muis= agherdha
nachtvogel= aqerqur
neushoorn= ayaysek
olifant= ilu
ooievaar= aswu
paard= ayis
panter= agerzam
papegai= babugha/aku
patrijs= tasekkurt
pauw= tayja
poes= tamuccawt
raaf= abaghriw
rat= azerdhi / azerda / agherda(y)[/color]
reiger= abelbal
schaap= icari / (t)abe3ash(t)[/color] :D
schildpad= icfar
schorpion= tagherdent / tighirdemt[/color]
skink= amsraraf
slak= aghrar
slang= afighar / ifighr (mannelijk) / tifighra (vrouwelijk)[/color]
spewer= timadda
spin= bunif/assas
spriinkhaan= aburxes/tamurghi
stekelvarken= arruy
stier= afunas / a3ezjliey[/color] (alleen koe is afunas (grote/dikke koe) / tafunast (kleinere koe, verkleinwoordje) bij ons)
struisvogel= asid
tijger= aghiras
uil= muka
valk= farcu(falku)
varken= iref / ilef[/color]
vis= asrem / aslem[/color]
vleermuis= badjarwadh/afertattu / fertetto[/color]
vlieg= izi
vlinder= fattu/tahrajate / tabliloet[/color]
vogel= ajdhidh
vos= ic3eb/abaghugh / a3elboen[/color]
wesp= yarezza / irzzi[/color]
woestijnvos= axurzi
wolf= uccen
zebra= azulil
zeehond= aqzin n waman / iydi n'wamman[/color]
zwaluw= tafridjest

shel7i

En dan nu de Tashel7ieyt woordjes die ik ken en spreek (graag citeren en aanpassen bij een verschil, en erachter tussen haakjes zetten welk dialect, bijv. Atlas, Souss, of Rif)[/color]

huis= taddart / takshamt / tiqimmi(t); meervoud= tiddarwien / tikshamien / tiqimmitien
hand= afoes; meervoud= ifassn
voet= adar (d= dikke Ta); meervoud= ida(r)n
vinger= adad; meervoud= idoedan
nagel= askar; meervoud= iskarn
oog= tid; meervoud= tallien (Atlas) / talliwien (Souss) / tittawien (Rif)
gezicht= aqmoe (Atlas) / oedm (Souss); meervoud= iqmawn (Atlas) / oedmawn (Souss)
deur= tiflut (Atlas)
geef= awied / fkied / kied / chied
zeg= inni
praat= sawal / siwel
taal= tutlayt
moeder= (y)imma / mma / (y)immi
vader= ba / baba
zoon= mmi
zoon van= mmis n'
dochter= (y)illi
zus= oeltma
broer= iyma
broeders en zusters= aytma d'istma
hart= oel
lever= tassa
longen= turin
keel= ayerd (Atlas) / agerd (Souss)
neus= (t)akhemmoey(t) ("kh" is nederlandse G)
haar (op je hoofd)= azzar

ei= taylayt (Atlas) / taglayt (Souss)
eieren= tiylayien (Atlas) / tiglayien (Souss)
brood= aghroem
dadel= tiyyent; meervoud= tiyni/tiyniwien
vijg (die lekkere zoete, je kent ze wel)= tazart; meervoud= tazarin/tizarin
water= amman
meer/rivier= assif
berg= adrar; meervoud= idurar

blijf= qim
ga= doe (Atlas) / ashk(??) (Souss)
kom= addoed (Atlas) / ashkied (Souss)

ik= nkin (Atlas) / nki (Souss)
jij= kiy/keyyin (Atlas) / kiy/keyyi (Souss)
hij= ntta
zij (vrouwelijk)= nttat
wij= nkni/noekni (hangt ervanaf hoe je het uit wil spreken, is moeilijk te schrijven)
jullie= koenni
zij (meervoud)= nitni (mannelijk) / nittenti (vrouwelijk)

van mij= winw / winoe
van jou= wink / winnek
van hem= wins / winnes
van haar= wins / winnes
van ons= wingh / winnegh
van jullie= winnoen
van hun= winssen (mannelijk) / winssent (vrouwelijk)

ik weet niet= oerssin'gh / oerssinnegh
jij weet niet= oertssint
hij weet niet= oerissin
zij weet niet= oertssin
wij weten niet= oernssin
jullie weten niet= oertssinm / oertssinnem
zij weten niet= oerssinn



Volgende keer meer!

Tamaynut

Azul,

Wat leuk. Heb een aantal verschillen opgemerkt.

huis    taddart / tudrin
nagel   acan/acaren
deur    tawart
broer   awma
long    taruth
keel    tmijja
neus    inzaren
haar    acewwaf
ei      tamedjat/timedjarin
ga      ruh
kom     a-rahed
ik      nec
jij     cek/cem
wij     naccin
jullie  kenniw



Tannemirt.

Tamaynut

Citeer
praat= sawal / siwel
dochter= (y)illi
zus= oeltma
hart= oel


Azul,

By the way, eigenlijk zijn veel woorden, zoals bijvoorbeeld bovenstaande woorden, ook hetzelfde in het Tarifit.
Alleen de uitspraak kan verschillen. Het verschilt zelfs al in het Tarifit zelf. De een zegt "weltma" en de ander zegt "wetcma". De een zegt "ul" of "ur" of uur (dus een lange u, de u spreek je uit als oe).
Per streek verschilt de vervoeging, en de Amazigh - streken zijn zelf ook weer verdeelt. In West - Rif is de uitspraak anders dan in Oost - Rif.

Tannemirt.

ighes

Azul,

Ik begrijp er niks van... als ik het zo zie, zou ik dus zonder enige probleem Tachliht en Tasuchecht moeten verstaan, want bijna allee woorden die jij hier noemt worden ook in Arif gebruikt. Een Arifi die Tarificht goed beheerst zou dus zonder probleem Tachliht en Tasuchecht moeten verstaan.

voor meer info over schrijfwijze en Tarifecht in het algemeen zie.

www.adrar.nl
http://www.adrar.nl/overzicht_grammatica_Tarifit.pdf

Tamaynut

#5
Een aantal woorden zullen ongetwijfeld hetzelfde zijn, waar onder dus de bovenstaande woorden.
Maar aangezien bovenstaande lijst niet eens één procent van de gehele woordenschat van de Icelhiyen is, kun je niet gelijk denken dat je het Tacelhit hetzelfde is als het Tarifit.

shel7i

#6

CiteerAzul,

Ik begrijp er niks van... als ik het zo zie, zou ik dus zonder enige probleem Tachliht en Tasucht moeten verstaan, want bijna allee woorden die jij hier noemt worden ook in Arif gebruikt. Een Arifi die Tarificht goed beheerst zou dus zonder probleem Tachliht en Tasucht moeten verstaan.



Daarom doet het mij soms echt pijn dat sommige Irifieyn negatief over ons in het Zuiden praten, "ja die Souassa zijn Somaliers of verarabiseerden" en ze praten vaak expres met het woordje "Souassa" terwijl een Irifieyn ook niet als "Rwaffa" aangeduid willen worden... :( Isoussieyn moeten ook gewoon Ishel7ieyn genoemd worden, want wat zij noemen hun taal ook Tashel7ieyt, en het lijkt erg veel op die in de Atlas. De naam "Soussi" hebben ze alleen opgeplakt gekregen omdat dat gebied zo heet (Souss). Het blijven Ishel7ieyn.

Ik ben sinds een jaar zo ongeveer echt geinteresseerd in de verschillende Tamazight-dialecten, en het blijkt dat veel van de grotere woorden wel onderling hier en daar voorkomen, maar dat de kleinere woordjes (als, maar, etc.) helaas verschillen, waadoor in de praktijk je elkaar niet zo goed verstaat, want die kleinere woordjes zijn wel nodig om het hele 'verhaal' te kunnen begrijpen zeg maar.

ighes

CiteerDaarom doet het mij soms echt pijn dat sommige Irifieyn negatief over ons in het Zuiden praten, "ja die Souassa zijn Somaliers of verarabiseerden" en ze praten vaak expres met het woordje "Souassa" terwijl een Irifieyn ook niet als "Rwaffa" aangeduid willen worden... :( Isoussieyn moeten ook gewoon Ishel7ieyn genoemd worden, want wat zij noemen hun taal ook Tashel7ieyt, en het lijkt erg veel op die in de Atlas. De naam "Soussi" hebben ze alleen opgeplakt gekregen omdat dat gebied zo heet (Souss). Het blijven Ishel7ieyn.

Ik ben sinds een jaar zo ongeveer echt geinteresseerd in de verschillende Tamazight-dialecten, en het blijkt dat veel van de grotere woorden wel onderling hier en daar voorkomen, maar dat de kleinere woordjes (als, maar, etc.) helaas verschillen, waadoor in de praktijk je elkaar niet zo goed verstaat, want die kleinere woordjes zijn wel nodig om het hele 'verhaal' te kunnen begrijpen zeg maar.

Als ik jou was zou ik het echt niet serieus nemen. Er komen hier mensen, sommige weten nergens van en gaan meteen allerlei dingen lopen roepen.


Ps ga je naar het optreden van Ittou... kan je me vertalen waarover ze zingt.

zie
http://www.tawiza.nl/forum/viewtopic.php?t=1989