Tamazight in de straattaal

[athsaynou]

dit soort straattaal ken ik dus niet

woordjes als faya, kieren, scotten, tokkelen, goofert, poekoe wel

aya awerghen, s tarifith..

[Idir]

Kwam ik laatst uit het gemeente huis in mijn woonplaats, hoor ik kei hard "Wayoooow" ... ik kijk om zie ik een Nederlandse meid en twee Surinaamse ??? Ik dacht wat the fuck is dit dan.. :D

[mouslati]

Kwam ik laatst uit het gemeente huis in mijn woonplaats, hoor ik kei hard "Wayoooow" ... ik kijk om zie ik een Nederlandse meid en twee Surinaamse ??? Ik dacht wat the fuck is dit dan.. :D

Integratie?

[awragh]

Ja, wayaw hoor ik overal bij kinderen. Zelfs in hele kleine gemeenten met heel weinig Marokkanen hoor ik het bij Nederlandse kinderen. Opmerkelijk.

[Idir]

Kwam ik laatst uit het gemeente huis in mijn woonplaats, hoor ik kei hard "Wayoooow" ... ik kijk om zie ik een Nederlandse meid en twee Surinaamse ??? Ik dacht wat the fuck is dit dan.. :D

Integratie?

De omgekeerde ja ;)

[onwetend]

ewa meni
kifesh
kawad

[Inuit]

ken twee turkse jongens die aardig wat tarifecct spreken, alleen door te luisteren wanneer wij praten.
moet wel lachen wanneer ze zeggen "manni attah7ed" (een beetje gebroken), wanneer je weggaat ;D

[MBTiza]

ken twee turkse jongens die aardig wat tarifecct spreken, alleen door te luisteren wanneer wij praten.
moet wel lachen wanneer ze zeggen "manni attah7ed" (een beetje gebroken), wanneer je weggaat ;D

kende zelf ook een turkse jongen (grootste dief van Den Haag), ging heel veel om met z'n Marokkaanse collega's, maar hij sprak echt goed Tamazight, een keer ging die in gesprek met mijn vader, dus vraagt m'n pa zo manis cek?

[Dobry Den]

Klik, klik, scooter toto

Jutta Chorus
Jongeren spreken hun eigen Nederlands op straat
Nederlands als voertaal op straat? Straat noch taal houdt zich aanregels. De geuzentaal van jongeren is Nederlands, vermengd met Grieks,Turks, Russisch en vooral Marokkaans. 'Iwa?' 'Tezz yemmesj esaw paga'. Kaanje wel zegge.
Bij de lage bosjes voor de school staan Jannis Sakalis (15) en zijnvrienden. Jannis is Grieks. Hij is lang, cool, met zijn lome oogopslag, enontwapenend: 'Ik ben maar een Griek', zegt hij schouderophalend. 'Ik hebniets in te brengen.' Een onverwacht tussenuur? Op naar desportschoenenzaak Foodlocker. Jannis is de leider van 2 mavo.
Zijn beste vrienden zijn de kleine rustige Turk Emre Gümüs, deMarokkaan met het wilde haar en de beugel, Oussama Berragiy en de Rus metde felblauwe ogen, Vlad Kuptsov. Het is woensdagmiddag kwart over drie ende jongens zijn opgefokt. 'Wáát ga jij doen man?', gilt Oussama metoverslaande stem, van hoog naar laag. 'Wáát, wáát?', echoot Emre.Sensatie. Jannis demonstreert hoe Abdelnasser uit de brugklas zojuist opeen geleende scooter tegen een paaltje vloog.
'Tezzzzzz', sist Oussama.
'Wíe reed tegen dat paaltje?' vraagt Vlad.
'Die betonsjchaar', zegt Jannis en hij houdt zijn vlakke hand langs zijnmiddel om aan te geven hoe klein Abdelnasser is.

Vlad: 'Met die krulletjes?'
Jannis: 'Neej, dat is Zaka.' Hij zet de Z van Zaka zwaar aan. De scooterwas tegen het paaltje gekaatst, wijst de Griek en daarna vol op eenpasserende bus gebotst. 'Gebroken been', concludeert hij. 'Scooter toto.'
De scooter was eigendom van een Nederlandse jongen. 'Die gekke Hollanderlaat hem zelf rijden', zegt Oussama. Hard gelach in de groep. 'Zegt-ie:'jij gaat scooter dokken'.' Jannis imiteert de boze scootereigenaar. 'DeHollander krijgt de rekening van het ziekenhuis', merkt Emre de Turk op,met een scherpe z. Hij klikt met zijn tong twee keer snel tegen deachterkant van zijn voortanden. 'Tfoe! Abdelnasser was bijna dood dooreigenaar.'
De jongens van de vmbo-school St. Gerardus Majella (sinds 1 januariLiefland College) in Utrecht hebben hun eigen taal voor op straat. Hetklinkt als Nederlands met een zware Marokkaanse klemtoon op de eersteletter van elk woord, vooral die beginnend met een z of een g. 'Zeg, hoeZomoeten Wij nu naar Sjchool?', zegt Jannis. Niet alleen Marokkaansescholieren gebruiken die accenten, ook Turken, Surinamers, Antillianen enzelfs Nederlanders.
'Het Nederlands dat minister Verdonk op straat wil horen', zegt Jannis,'dat hoor ik nooit op straat. Het bestaat niet meer. Hoe wil ze dat nogterugdraaien?'
'Hoe gaat Verdonk dat controleren?' vroeg een brugklasleerling Turks vande St. Gerardus Majella aan zijn lerares Margreet Dorleijn. 'Dat kan zeniet', antwoordde zij.
Vorig jaar hoorde Dorleijn, behalve lerares ook sociolinguïst, in eenUtrechtse supermarkt twee Turkse meisjes Nederlands praten met een zwaarMarokkaans accent. Dat had ze nog nooit gehoord. Samen met haar collegaJacomine Nortier onderzocht zij daarop het taalgebruik van Turkse en andereallochtone scholieren in de grote steden. Ze kwamen tot de conclusie datveel jongeren, vooral jongens, onderling met een uitvergroot Marokkaansaccent praten en eigen woorden toevoegen aan die taal. 'Het is eenstadsdialect dat vooral door allochtone scholieren heel bewust wordtgesproken', zegt Dorleijn. Binnenkort publiceren Dorleijn en Nortier hunbevindingen.
Waarom een Marokkaans accent en geen Surinaams, dat beter aansluit bijde MTV-hiphop-cultuur. of Turks? Dat komt volgens Dorleijn omdat deMarokkaanse cultuur in het lager beroepsonderwijs dominant aanwezig is.Voor de tweede generatie Marokkanen is het Nederlands de voertaal, terwijljonge Turken thuis en onder elkaar vaak Turks spreken. Het Nederlands vanMarokkanen wordt aangevuld met leenwoorden uit het Berbers, het Arabisch,het Turks en het Surinaams.
De Rus Vlad is drie jaar geleden met zijn ouders uit de Zuid-Russischestad Stavropol naar Nederland gekomen. Het gezin kreeg een woningtoegewezen in de Utrechtse wijk Kanaleneiland, waar Vlad naar debasisschool ging. Zijn ouders zijn beiden werkloos. Inmiddels kan hijfeilloos uitleggen wat een 'katvanger' is. 'Eigenlijk iemand die zijnscooter op andermans naam laat zetten, maar voor ons een sletje, eenkapsonesmeisje, dat doet of ze mooi is.' En hij heeft met succes een nieuwwoord uit het Russisch geïntroduceerd: Soeka - bitch, teef. Gejuichstijgt op in de groep. 'Een woord dat je niet kent, neem je zo over', zegtJannis.
De jongens zitten in het biologielokaal en geven een lesje straattaal.Het meest gebruikte vreemde woord is 'iwa'. 'Marokkaans voor 'Hé, allesgoed?' in één', legt Oussama uit. 'Als je met je vader op stap bent, zegje 'salamu alikom', vrede zij met jullie.' 'Thalla' als groet is welturbotaal. Het betekent zorg goed voor jezelf, een verbastering van hetMarokkaanse 'thallay'.
De vier vrienden zijn dol op 'zehma', 'zogenaamd'. Met zehma kun jeiemand op zijn plaats zetten. 'Een jongen met nieuwe Prada sportschoenen',zegt Jannis. ''Zehma Prada', zeggen we dan. Of als een rapper stoer gaatdoen. Het is een woord voor moeilijke mensen.'
'Moeilijke moslims', rijmt Jannis, 'noem ik wel eens schapie.'
'Ja?', zegt Oussama. 'Fuck you vriend!'
Emre laat zijn tong twee keer afkeurend achter zijn voortanden snerpen.Dat noemen de jongens de 'geheime klikcode', die volgens hun afhankelijkvan de situatie positief of negatief wordt bedoeld, als een uitdrukking vanverbazing.
Het kuifje van biologieleraar Ferdinand Schutte steekt om de hoek vande deur. Van drie kanten klinkt de geheime klikcode. 'Straattaal?', roeptSchutte joviaal, 'dat kennen we hier niet.' De school verbiedt in hetgebouw alle talen behalve Nederlands, Engels, Frans en Duits. Turks magalleen in de les Turks worden gesproken. 'We kunnen dus pas praten in depauze', zegt Emre.
Jannis laat zijn vrienden op zijn mobiele telefoon de rap Zal ik hetbloed heet laten worden? van D-men horen. 'We zijn bloed bloedheet/Wat jegoed goed weet/Dus je doet doet mee/Want we flippen em.'
'Die zetten beetje mensen voor schut', oordeelt hij. 'Dat is pas goeddissen.'
Jannis stelt voor de volgende dag naar Nieuwegein te gaan, naar demeisjes van het Anna van Rijn College. Hij laat zijn mobiele telefoon rondgaan met drie foto's van zijn blonde vriendin. 'Mijn laatste vier, vijfvriendinnen waren Nederlands', zegt hij. 'Wat Ga ik Daar Doen Man?',antwoordt Vlad. 'Ik heb hier chickies genoeg.'
Praat Vlad thuis ook zo tegen zijn moeder? Hij drukt zijn handpalmentegen zijn slapen. 'Neej! Gelijk klap. Zij begrijpen dat niet, weet je.'
Jannis zijn ouders hebben een restaurant. Zijn moeder woont sinds haarderde in Utrecht. Haar ouders verlieten Alexandroupolis nadat haar vaderbegin jaren zestig in Utrecht werk vond als timmerman. Ze ging naar schoolbij de nonnen. 'Daat kaan je wel zegge', antwoordt ze met langgerekteUtrechtse 'a' op de vraag of Jannis thuis ook een Marokkaans accent heeft.'Brutáál!' Ze schudt haar hoofd. Op haar arm wiegt ze een klein beigehondje.
'Ik heb de laatste paar jaar een veel grotere mond tegen mijn moeder',geeft Jannis toe. 'Ik zeg 'malaka' tegen haar. Dat bedoel ik niet negatief.Ik zeg 'malaka' tegen mijn Griekse vrienden. Dan betekent het gewoon 'hajongen!'. Soms heb je het gewoon niet door.'

[Dobry Den]

vervolg

De blonde dochters van Jacomine Nortier, sociolinguïst aan deUniversiteit Utrecht, kennen ook Berberse woorden van school. Zes jaargeleden zei Loura, nu achttien jaar, al 'sjebebesj' [eet je vader] aantafel. Dat zeiden kinderen als ze op het Dr F.H. de Bruijne Lyceum uit deklas werden gestuurd. Nortier deed in die tijd haar eerste onderzoek naarstraattaal en interetnische vriendschappen. Haar dochters fungeerden alsantenne. Nu kent Loura vooral Surinaamse woorden van haar vriendin. 'Alsje stoned bent, ga je skaffa [trippen]. En: tapibigimoffo [houd je grotemond].'
Nortier drinkt thee met haar dochters thuis in de Utrechtse wijkLunetten. De meisjes kennen wel een woordje straattaal, maar alleen voorde grap. Er zijn Nederlandse meisjes die het serieus spreken op hetschoolplein. 'Ordinaire meisjes', zegt Emma (15). 'Met grote oorringen inen trainingspakken aan.' De meeste straattaalsprekers op het De Bruijnezijn 'buitenlanders' zoals zij zichzelf noemen.
Toch is er in zes jaar iets wezenlijks veranderd, vindt Nortier. Hetnieuwe Marokkaanse accent heeft niet alleen met stoerheid te maken. 'Veelallochtonen hebben het gevoel dat ze in een hoek worden gezet. In onsonderzoek zei een Afghaanse jongen: 'Als ze iets over Marokkanen zeggen,voel ik me aangesproken. Ik ben ook buitenlander'. Sommige Turkse ofMarokkaanse meisjes die accentloos Nederlands spreken, gaan een hoofddoekdragen en een zwaarder accent gebruiken. Ze trekken zich terug op hunstellingen.'
Nortier maakt een vergelijking met Groot-Brittannië. Migranten uit hetCaïribisch gebied, zoals de Jamaicanen, kenden een eilandidentiteit.Eenmaal in Engeland wisselden zij die in voor een ruimere Afro-caribischeidentiteit. De eilandbewoners hadden een groep gevormd. Nortier: 'InNederland is een allochtone identiteit ontstaan. Daar hoort eengemeenschappelijk accent bij. Zo vertelde een Turks meisje dat ze zich meerallochtoon dan Turkse voelt.'
De straattaal wordt vooral op de middelbare school gesproken. 'Het hoortbij de anti-cultuur van pubers om zich af te zetten tegen de samenleving',zegt Nortier. Na die tijd gaan andere, sociaal-economische, motieven eenrol spelen. Keurige Surinaamse dames spreken geen Sranan, Surinaams. Ik gawel eens met een Sranan-woord dat ik niet ken naar de kantine om te vragenwat het betekent. Dan zegt de Surinaamse kassajuffrouw: 'Dat is welongepast'.'
'De verhoudingen in Nederland zijn op scherp gesteld', beaamtsociolinguist Dorleijn. 'Er heerst een moslimangst en moslims voelen dat.'Ik voel me dan een allochtoon', zeggen ze. Deze geuzentaal is daar deuitdrukking van.' Volgens haar vinden volwassenen straattaal 'brutaal'. Opde St. Gerardus Majella kun je uit de klas worden gezet als je in de klasMarokkaanse woorden gebruikt of de geheime klikcode.

'In de stad kijken ze allemaal vies naar je', zegt Jannis de Griek. 'Zehebben een slechte indruk van buitenlanders. Daarom gaan we naar Nieuwegeinof Houten. Daar kijken ze niet zo.' 'Vaak oudere mensen', knikt Oussama.'Je ziet meteen aan zijn gezicht of iemand niet aardig is. Maar er zijn ookstrakke oudere mensen.' 'Bij de Mediamarkt gaat de bewaking meteen parallelmet ons lopen als wij binnen komen', zegt Emre de Turk. Oussama: 'Dan roepik: 'Kan je het zien?'.' 'Als iemand zo tegen mij doet', zegt Jannis, 'doetik zo terug.'
Soms treden de vrienden zelf op tegen onrecht. Zoals pas geleden bijMcDonald's bij de Jaarbeurs. Jannis vertelt. 'Een Surinamer had eenhamburger besteld. Hij moest 25 cent meer betalen dan bij McDonald's in destad. Achter de kassa stond een Surinaamse oma. 'Esaw!', zei die Surinaamsenigger tegen haar. Dat betekent: 'hé zwarte'. Toen hebben wij hem even eengrote mond gegeven.'
'Turken zijn illies', schrijft Jannis op het schoolbord. Illies zijnillegalen. Turken spreken slecht Nederlands vinden de jongens. 'Wie is HemZus?', imiteert Jannis. 'Doe de tv dicht! Doe het raam aan. Wat is deeze?'In het Turks is er geen verschil tussen 'aan' en 'open' en tussen 'uit' en'dicht', verduidelijkt Oussama, de Marokkaan. Emre de Turk knikt.
Tweeëneenhalf jaar geleden kwam de St. Gerardus Majella in het nieuwsomdat de toenmalige rector Ton van Vught het Turks als schoolvak verplichtwilde stellen voor de brugklassen. Vanaf het tweede jaar zou het Turks alsexamenvak worden aangeboden. De school nam het besluit op verzoek vanvijftien leerlingen. 'Turkse leerlingen willen hun moederstaal leren', gafrector Van Vught destijds als reden op, 'en autochtone leerlingen krijgende mogelijkheid om met een andere cultuur in aanraking te komen.' Volgenshem was het vak juist bevorderlijk voor de integratie. De school heeft 270leerlingen waarvan tachtig procent van Marokkaanse of Turkse afkomst is.
Drie dagen na de bekendmaking, trok de school het voornemen Turksverplicht te stellen onder druk van de publieke opinie weer in. Het werdeen keuzevak, gegeven door een Nederlandse leraar.
Inmiddels heeft Margreet Dorleijn, lerares Turks op St. GerardusMajella, te horen gekregen dat het Turks helemaal wordt afgeschaft.Kostenbesparing, zegt de huidige rector. Vijf Turkse en twee Nederlandseleerlingen volgen de lessen nog.
De volgende dag, donderdag, staan de jongens na school klaar in de aulaom op meidenjacht naar Nieuwegein te vertrekken. De haren rechtovereind metbehulp van het flesje Junior-gel van Jannis. Leren jackjes aan, nietgeschikt voor de tijd van het jaar. De sportschoenen worden gecontroleerdop vlekken, strippenkaarten worden uitgewisseld. Ze zijn zenuwachtig. Ophet plein voor de school drommen brugklassers om hen heen. Ze roepen viezewoorden om op te vallen. 'Paga, paga' [aftrekken] en 'yemmesj' [eet jemoeder] . Jannis duwt de kleine jongens rustig weg en wandelt superieurnaar de bushalte. 'Thalla.''
'Een woord dat je niet kent, neem je zo over'

LEXICON STRAATTAAL
Esaw - Surinaamse groet. Betekent 'Hé, zwarte broeder'
Yemmesj -Marokkaans voor 'eet je moeder'
Ibahesj - Marokkaans voor politie
Iwa -Marokkaanse groet. Betekent 'Hé, alles goed?'
Malaka - Grieks voor 'Iemand die zich aftrekt'. Ook wel als groet bedoeld.
Malish - Marokkaans voor 'Geeft niet'
Paga - Marokkaans voor aftrekken
Skaffa - Surinaams voor trippen, als gevolg van drugsgebruik
Sjebebesj - Berbers voor 'Eet je vader'
Salamu alikom - Traditionele Islamitische groet. Betekent 'Vrede zij met jullie'
Soeka - Russisch voor bitch, teef
Tapibigimoffo - Surinaams voor 'Houd je grote mond'
Tezz - Marokkaans voor 'Shit'
Tfoe - Marokkaans voor'Bah', 'Ik spuug (erop)'
Thalla - Marokkaanse turbotaalgroet, afkomstig van thallay. Betekent 'Zorg goed voor jezelf'
Zehma - Marokkaans voor 'zogenaamd'

NRC, 28-01-2006