Geschiedenis golf van Al Hoceima en duurzaam toerisme

[Botermes]

In Oost Arif, is het toch TFUCT ? Walid Mimoun zegt toch ' Tfuct taÆ"ri, di dcar inu'. Ik dacht dat TFAWT specifiek, licht betekent.

De evolutie van het Tamazight in Arif in de tegenwoordige tijd en toekomst heeft in tegenstelling tot het verleden een variabel of meerdere erbij  gekregen sinds de het gebied meer mobiel is geworden. Het is moeilijk in te schatten wat er gaat gebeuren, veel hangt ook af van het amazighbewust zijn van de mensen. Ik ben er wel van overtuigd dat we af moeten van stamgebondenheid. And whe're doing quite a nice job wat dat betreft in Beni Bouayach, Imzouren en Alhoceima. Veel Riffijnen van de overkant van de rivier en Igzennayen have joined us. Alleen op die manier maken we, on the long run, een redelijke kans om te overleven als Tamazight-sprekers. Sommigen vinden juist dat stamgebondenheid een aspect is dat de Imazighen karakteriseert en zo moet blijven. I rather find that a dogmatic perception, en het impliceert ook dat we niet kunnen groeien, and merge as one. Ik ben meer van ' Yes, we can'.

[buɛluz]

In Oost Arif, is het toch TFUCT ? Walid Mimoun zegt toch ' Tfuct taÆ"ri, di dcar inu'.

Dat klopt, in het dialect van de Iqer3iyen spreekt men het inderdaad als ṬFUCṬ uit, net als overigens bij de Ait S3id en Ait Tuzin. Het woord voor zon spreekt men van West naar Oost als volgt uit:

Uitspraak:	ṬAFUKT	ṬFUYṬ	ṬFUCṬ	ṬFUIḴT
	Senhaja Srir	Ibeqoyen	Ait Tuzin	Ait Iznassen
		Ait Waryagher	Ait S3id
		Ait 3ammarth	Iqer3iyen

Ik dacht dat TFAWT specifiek, licht betekent.

Bij ons kan het woord TFAWT gebruikt worden voor zowel licht als in zonnestralen, dan wel voor licht als in elektriciteit. En ik weet dat sommigen van Ait Tuzin ookwel ṬṬUW zeggen voor licht als in autolicht.

[Botermes]

Bij Aith Wayigher spreekt men vaak van  TTUW, maar TFAWT wordt ook gebruikt, alleen in veel mindere mate. Ik heb het idee dat TTUW van Arabische afkomst is omdat Darija-sprekers van DDAW spreken maar ook dat is natuurlijk geen garantie dat het Arabisch is, gezien de vele woorden van Amazigh origine die zij gebruiken. Het komt er eigenlijk op neer dat mijn kennis van de Arabische taal zwaar suckt.

In het Nederlands, wellicht ook in velen andere talen, zijn de woorden licht en elektriciteit verwisselbaar zoals in het Tamazight.
Dat is eigenlijk logisch gezien het feit dat elektriciteit licht kan produceren. Bij nader inzien niet alleen licht maar ook vermogen natuurlijk. Maar als licht wel het voornaamste in het dagelijks leven.

[buɛluz]

Bij Aith Wayigher spreekt men vaak van  TTUW, maar TFAWT wordt ook gebruikt, alleen in veel mindere mate. Ik heb het idee dat TTUW van Arabische afkomst is omdat Darija-sprekers van DDAW spreken maar ook dat is natuurlijk geen garantie dat het Arabisch is, gezien de vele woorden van Amazigh origine die zij gebruiken. Het komt er eigenlijk op neer dat mijn kennis van de Arabische taal zwaar suckt.

Ik kende het woord ook niet in het Arabisch, maar volgens wikipedia betekent licht in het Arabisch ضوء

In het Nederlands, wellicht ook in velen andere talen, zijn de woorden licht en elektriciteit verwisselbaar zoals in het Tamazight.
Dat is eigenlijk logisch gezien het feit dat elektriciteit licht kan produceren. Bij nader inzien niet alleen licht maar ook vermogen natuurlijk. Maar als licht wel het voornaamste in het dagelijks leven.

In hoeverre denk jij dan dat het woord voor zon en het woord voor licht etymologisch aan elkaar verwant zijn? En met name dat de UY-klank vervangen is door de AW-klank > TFUGT > ṬFUIḴT > ṬFUYṬ > ṬFAWṬ

[buɛluz]

De beslissing van IRCAM om neo-tifinagh tekens te gebruiken om Tamazight te schrijven is volgens wikipedia in 2003 genomen. Het tabel met de Latijnse tekens wat ik eerder heb gepost is afkomstig uit het eindexamen Tamazight 2002.

Hierbij moesten de leerlingen een tekst vertalen over onze oude Riffijnse traditie van TASRITH n UNZAR >

De tabel met Latijnse transcriptie van onze taal en de tekst over de Riffijnse traditie van TASRITH n UNZAR, zijn niet zoals ik eerder impliceerde afkomstig van het eindexamen Tamazight in Marokko, maar komen bij nader inzien uit het eindexamen Tamazight 2002 in Frankrijk. De Nederlandse vertaling van deze tekst (op een paar onbekende woorden na) volgt hieronder >


Onze traditie voor het verzoek om regen

Wanneer wij regen nodig hadden in de zomer, gingen wij vrouwen en meisjes om regen vragen bij Siḏi Mḥemmeḏ Amqran. De vrouwen namen brood mee. De ongehuwde meisjes zamelden geld in en kochten een jong schaap, die ze meenamen naar de heilige om deze daar als offer te brengen. De remqeddem (= de baas van het heiligdom) slachtte en de vrouwen kookten deze. De vrouwen en meisjes aten van dit schapenoffer. Vervolgens namen de vrouwen een klein deel van dit vlees mee naar huis en verdeelden ze dit met hun mannen en kleine kinderen, die thuis waren gebleven.

De (ongehuwde) meisjes en kinderen bleven bij het heiligdom. De meisjes brachten een ṮFARA n ṮAYNNURṮ (= hout waarmee ze in ovens bakten) mee met zich mee, waaraan ze een stuk hout in het midden vastbonden. Hier overheen deden ze een ṮARIZART (?), en deden ze een rode ṮAGENNIT (= een lap stof) met een REḤZAM n REḤRIR (= soort riem?) om. Voor op het hoofd zetten ze een kroontje, versierd met muntstukken. Of versierd met koraal en parels. Om de nek deden ze een stuk touw van BṢIṬAṮEN n ǦUNSUS (= pesetas ?).

Deze (houten pop) werd dan ṮASRIṮ n UNZAR (= bruid van de regen) genoemd. Een van de meisjes droeg deze pop en samen liepen ze dan 3 rondjes om het heiligdom heen. Vervolgens gingen ze samen met de overige kinderen naar een waterput genaamd LƸIN ṢṢEF, waar ze water over de pop heen goten, zodat het nat zou worden. En daarbij zeiden ze: O God, zegen ons met regen...

[Botermes]

Ik kende het woord ook niet in het Arabisch, maar volgens wikipedia betekent licht in het Arabisch ضوء

Wat staat daar ?

In hoeverre denk jij dan dat het woord voor zon en het woord voor licht etymologisch aan elkaar verwant zijn? En met name dat de UY-klank vervangen is door de AW-klank > TFUGT > ṬFUIḴT > ṬFUYṬ > ṬFAWṬ

Er bestaat wat mij betreft geen twijfel dat TFAWT uit TFUYT is afgeleid, in de zin dat TFUYT het TFAWT produceert dus samenhangen. Of bedoel je wat anders ?

[buɛluz]

Wat staat daar ?

ضوء = ḌAU'

Er bestaat wat mij betreft geen twijfel dat TFAWT uit TFUYT is afgeleid, in de zin dat TFUYT het TFAWT produceert dus samenhangen. Of bedoel je wat anders ?

De overeenkomst in klank tussen de Amazigh woorden voor zon en voor licht is bij de manier waarop jij het woord zon uitspreekt in het dialect van Ait Waryagher erg goed hoorbaar. Echter bij het dialect van de Iqer3iyen is deze klankovereenkomst tussen deze 2 woorden minder goed hoorbaar vanwege de C-klank. Hierdoor legde ik ook minder snel de (fonetische) link tussen de 2.

[Botermes]

We hebben tot nu toe die klankveranderingen in het Riffijns Tamazight besproken en daarbij lijkt het alsof ons Tamazight meer veranderingen ondergaat in vergelijking met Atlas en/of Sous Tamazight. Met name bij woorden zoals Tafukt, dat zij tot op heden zo gebruiken. Dit is denk ik maar slechts een deel van een 'broader picture' die we hier proberen waar te nemen. Ik ben geneigd te denken dat hun Tamazight ook net zo goed aan veranderingen onderworpen is, alleen zie ik dat zij meer archaïsche woorden lijken te hebben dan wij. Waarom staan zij daar dichter op, vraag ik me dan af. Als je afgaat op het Riffijns alleen, weet je bijvoorbeeld ook niet dat er een Tamazight getallenstelsel bestaat. What is your view on this ?

[buɛluz]

We hebben tot nu toe die klankveranderingen in het Riffijns Tamazight besproken en daarbij lijkt het alsof ons Tamazight meer veranderingen ondergaat in vergelijking met Atlas en/of Sous Tamazight. Met name bij woorden zoals Tafukt, dat zij tot op heden zo gebruiken.

Ik denk dat dit slechts een aanname is van jouw kant uit, aangezien je welicht niet zo goed bekend bent met de diversiteit in regionale uitspraken binnen dezelfde Amazigh volkeren. Bij ons Irifiyen hebben we gezien dat we het woord voor zon dus op 3 verschillende wijze kunnen uitspreken: ṬFUYṬ / TFUCT / ṬFUIḴT.

In het Tamazight van de Atlas ben ik tegengekomen dat het woord voor zon in het dialect van Ait Seghrouchen uitgesproken wordt als TAFUYT. Net zoals zuidelijker bij de Ait 3atta ook het geval is. Maar wanneer je iets meer naar het Westen gaat - maar nog steeds binnen het Tamazight van de Atlas blijft - wordt het woord voor zon in het dialect van Ait 3ayache uitgesproken als TAFUCT. Hierbij zien we dus dat ook bij het Tamazight van de Atlas de uitspraak van het woord voor zon onderhevig is aan klankverandering, net zoals bij ons Tarifit / Tarifect het geval is.

TAFUKT	ṬAFUḴT	TAFUYT	TAFUCT	ṬFUYṬ	ṬFUCṬ	ṬFUIḴT
Ait Ba3mran	Senhaja Srair	Ait Seghrouchen	Ait 3ayache	Ibeqoyen	Ait Tuzin	Ait Iznassen
		Ait 3atta		Ait Waryagher	Ait S3id
				Ait 3ammarth	Iqer3iyen

[buɛluz]

Verdergaand met de traditie van TASRITH n UNZAR wil ik  nog mededelen dat je bij de website van mondeberbere.com enkele teksten vind, die meer vertellen over deze traditie. Zo vind je hier behalve de tekst over de Riffijnse traditie, die ik hierboven heb gepost, ook het Amazigh verhaal over de oorsprong van TASRITH n UNZAR, zoals die bij de Iqbaliyen overgeleverd is. Deze overlevering is erg belangrijk aangezien het de traditie van TASRITH n UNZAR verbindt met de oude Amazigh godheid ANZAR:

Zik illa yiwen qqarn as Anáº"ar. D netta d Agellid n ugeffur. YebÉ£a ad yaÉ£ yiwet tteqcict : aggur deg genni, nettat di lqaÉ›a.  Udm is yettak ticci ; talaba is d leḥrir amseɛɛel.	Er was eens een persoon genaamd Anzar. Hij was de Heerser van de regen. Hij wilde een meisje van wonderbaarlijk schoonheid trouwen: net als de maan aan de hemel, schitterde ze op de grond. Haar gezicht straalde, haar jurk was van glanzende zijde.
Taqcict agi g mi ara d tekker teccuccuf deg yiwen wasif,    aman is d imáº"arfen. Akkn ara d iá¹£ubb Ugellid nni ugeffur  ar elqaÉ›a É£er teqcict nni, nettat tettagad, dÉ£a ad yuÉ£al.	Ze was gewend om te baden in een rivier, met water als een zilveren weerspiegeling. Toen de Meester van de regen afdaalde naar de grond en dichter bij haar kwam, deinsde zij uit angst weg, waarop Anzar vertrok.
Almi d yiwen wass yenna yas:	Tot op een dag Anzar zich richtte tot haar:
Aql i gezmeÉ£ d igenwan, a yiwen n itran; fk iyi akejjud im fkan, nÉ£ am kkseÉ£ aman.	In een flits kan ik de hemel door midden doen splijten, O jij, ster nog meer schitterend dan alle anderen, Geef mij de schat, die jou toebehoort,  of ik zal je beroven van dit water.
Terra yas teqcict:	Het meisje antwoordde hem:
Txil k, ay Agellid n waman,  a bu teɛṣabt n lmerjan, nekk i ketc iwmi yid fkan, meÉ›na ugadeÉ£ i imennan.	Ik smeek je, O Heerser van het water, met je kroon van koraal, Ik en jij zijn voor elkaar gemaakt, maar ik ben bang wat de mensen zullen zeggen
DÉ£a yekker fellas Ugellid nni n waman, yebrem  taxatemt tettureÉ£. DÉ£a yeqqel wasif nni d aÉ£erÉ£ar; Agellid iÉ£ab. Taqcict tuÉ£was, rruḥ is d aman:  tetru, tetru. TemmeÉ£ tekkes talaba nni n leḥrir, teqqim ttaÉ›arit. Tessawal ar igenni:	Kort na deze woorden, draaide de Heerser van het water, aan de ring om zijn vinger. En plotseling droogde de rivier op en de Heerser verdween. Het meisje slaakte een kreet en viel vervolgens huilend. Daarna deed ze haar zijden jurk uit en bleef ze naakt. En ze schreeuwde naar de hemel:
Ay Anáº"ar, ay Anáº"ar, ay ajejjig uzaÉ£ar; asif rr as lÉ›insêr, ruḥ ad d rreḍ ttaá¹›.	O Anzar, O Anzar O jij, die de weiden laat bloeien, Laat de rivier weer stromen, Kom en neem je wraak!
DÉ£a cwiá¹­ kan akka twala ifetá¹­iwej d ameqqran, yeqql Ugellid nni  n lehwa. Iger taqcict nni g iri is. Asif nni yeqqel akken yella; tzegzew ak tmurt.	Op dat moment zag ze Anzar in de vorm van een enorme flits. Hij drukt het meisje dicht tegen hem aan. Die rivier begon weer te stromen en de grond was weer bedekt met groen.

[Botermes]

Wow, fascinating...

Oh, je hebt het natuurlijk vanuit het Frans vertaald. Ook dan nog, it is amazing.
Dus anzar is niet het eigenlijke woord voor regen maar ' uggefur'. Ook woorden zoals taqcict kennen wij ook maar in een ander context. In die van als bruidsschat. Ik zie ook wat woorden afgeleid uit het Arabisch zoals ' yebgha', tenminste : ik denk dat het Arabisch is.

Nou weet ik ook meteen wat Meksa bedoelde met 'aggur', de maan natuurlijk, wat wij 'yur' noemen, ( halve maan).

Tanmirt,

[buɛluz]

Wow, fascinating...

Oh, je hebt het natuurlijk vanuit het Frans vertaald. Ook dan nog, it is amazing.

Ik heb het grotendeels vanuit de Engelse vertaling vertaald, maar ik heb wel geprobeerd om dicht bij de oorspronkelijke Kabylische text te houden. Misschien dat jij nog verbeteringen / suggesties hebt mbt tot de vertaling van de Kabylische text. Met name onderstaand rode stukje vond ik lastig te vertalen (zelfs met de Engelse vertaling erbij), hoe zou jij deze vertalen?

DÉ£a yekker fellas Ugellid nni n waman, yebrem 
taxatemt tettureɣ. Dɣa yeqqel wasif nni d aɣerɣar;
Agellid iÉ£ab. Taqcict tuÉ£was, rruḥ is d aman:  tetru, tetru.

[buɛluz]

Nou weet ik ook meteen wat Meksa bedoelde met 'aggur', de maan natuurlijk, wat wij 'yur' noemen, ( halve maan).

Onderstaande is oude repost van Maysa, gaat over de zanger Meksa die dit liedje heeft gezongen over Anzar:

De legendarische Kabylische zanger Abdelkader Meksa heeft hier een lied over gezongen. Je hoort dit lied ook in de film "La montagne de Baya" (of dit het orginele lied is, gezongen door Meksa is nog de vraag)

Meksa was in de jaren zeventig samen met Idir een grootheid. Na zijn dood (alweer in '88) lijkt zijn werk in vergetelheid geraakt te zijn. Helaas is er in tegenstelling tot Idir bar weinig te vinden over hem en zijn muziek.


Anzar

Anzar! Anzar!
At-tebbw nnaama bbw edrar
Anzar, Anzar
At-ternu tin n uzagar

Assa an-ncebbeh i wgwenja
A d-nezzi merra i tudrin
An-necnu macci d kra
Tulawin s tagratin
Ay Anzar awi-d lehwa
Ad swent yakw tebhirin

Anzar, Anzar….

Ay Anzar awi-d aman
Kkawent tferkiwin
Teslid merra s isalan
Ttxil-ek ugal-ag-d d aewin
Awi-d kra din yellan
Yezra yired t-temzin
Anzar, Azar…

Akal ifud ur yeswa
Knant ula t-tizemrin
Tala tugal s nnuba
Hejbent fell-as tlawin
Nebbwi-k d acewwiq i cnna
Ttefrent fell-ak tudrin

Anzar, Anzar…     


Anzar (God of water)!

Oh Anzar! Oh Anzar!
May the harvest be plentiful
Oh Anzar! Oh Anzar!
In our mountains and plains

You know, we will adorn the bride today
Every village will join
We will honor you with songs
Women will honor with dinghies
But You Anzar, send us some water
All the vegetable gardens have dried up

Oh Anzar! Oh Anzar!…

Anzar! Send us some water, please
Every single field has dried up
Did you not hear the news?
Supply us with food
Send us anything you have
Fields are sown with wheat and barley
Oh Anzar! Oh Anzar…

Do you not see how thirsty is our earth
How very humiliated are our olive trees
How deserted is the fountain of the village
No woman goes there anymore
Are you reduced to a simple song
Villagers no longer host you as they should

Oh Anzar! Oh Anzar…

[Botermes]

Ik heb het grotendeels vanuit de Engelse vertaling vertaald, maar ik heb wel geprobeerd om dicht bij de oorspronkelijke Kabylische text te houden. Misschien dat jij nog verbeteringen / suggesties hebt mbt tot de vertaling van de Kabylische text. Met name onderstaand rode stukje vond ik lastig te vertalen, hoe zou jij deze vertalen?

DÉ£a yekker fellas Ugellid nni n waman, yebrem 
taxatemt tettureɣ. Dɣa yeqqel wasif nni d aɣerɣar;
Agellid iÉ£ab. Taqcict tuÉ£was, rruḥ is d aman:  tetru, tetru.

Yebrem is het draaien. Ighabiyen zeggen altijd bram/brem voor het draaien van iets. Grappig hoe Darija ook kan helpen. Taxatemt is natuurlijk de ring. En voor de rest van die woorden is mijn kennis niet toereikend, helaas.

[buɛluz]

Yebrem is het draaien. Ighabiyen zeggen altijd bram/brem voor het draaien van iets. Grappig hoe Darija ook kan helpen. Taxatemt is natuurlijk de ring. En voor de rest van die woorden is mijn kennis niet toereikend, helaas.

Ok en denk jij dat het woord "tuɣwas" in de zin "Taqcict tuɣwas, rruḥ is d aman" hetzelfde kan betekenen of van dezelfde stam is als wat wij noemen ṮGGWEḎ = ze is bang.