Amazigh.nl

Citaat van: Botermes op 14/08/2020 om 01:00:44
Oké

Maar wat bedoelde je nou met bij jullie een andere uitspraak? Bij ons is het xeges in ott, en er bestaat zelfs een variant waar in je van ‘xettes’ spreekt. Dacht je dat we ‘xelles’ zeggen?

Dat is niet wat ik bedoelde met andere uitspraak. Ik doelde namelijk op de r-klank die jij schreef bij onderstaande vervoegingen van het xelles. In tegenstelling tot jouw schrijfwijze spreken ze bij ons de r niet uit bij dit woord.

Citaat van: Botermes op 10/08/2020 om 21:52:46
Toekomende tijd : ad atxarsex, adi atxares, at txares, an txares, ad txarsen.
Toekomend ontkennend: Ur> txirisex, it xiris, tet xiris, nat xiris.
Onvoltooid tt: txarasex, itxares, tet xares, txarasen.

Citaat van: Botermes op 10/08/2020 om 21:52:46
Txarus, zo zou dat werkwoord moeten heten, zo even uit het hoofd. Interresting: ik weet niet eens van welk origine dit woord is, but let’s suppose it to be irrelevant. Het zal wel met het mogelijk Arabische woord ‘xelles’ te maken hebben. Google translate geeft heel wat anders aan voor hoe je betalen in het Arabisch zegt. In Darija spreekt men wel van ‘xelles’.

Toekomende tijd : ad atxarsex, adi atxares, at txares, an txares, ad txarsen.
Toekomend ontkennend: Ur> txirisex, it xiris, tet xiris, nat xiris.
Onvoltooid tt: txarasex, itxares, tet xares, txarasen.

Dit woord komt inderdaad uit het Arabisch â†' Ø®Ù,,اص = betalen. Dit werkwoord is verwant aan het zelfstandig naamwoord in het Tarifit â†' rxras = betaling; loon. Het Darija leenwoord xelleá¹£ spreken wij iets anders uit dan bij jullie: xelles â†' xeǧes. Ook de vervoeging hiervan is bij ons iets anders.

	gebiedende wijs	gebiedende wijs ontkennend
imp. ev.	xelles â†' xeǧes!	ur ttxeǧas ca!
imp. mv. m.	xellst â†' xeddset!	ur ttxeǧaset ca!
imp. mv. v.	xellsmt â†' xeddsemt!	ur ttxeǧasemt ca!

	voltooide tijd	voltooid ontkennend	toekomende tijd
3 ev. m. / netta	ixelles â†' ixeǧes	ur ixeǧes ca	ad ixeǧes
3 ev. v. / nettat	txelles â†' txeǧes	ur txeǧes ca	a txeǧes
1 mv. / neccin	nxelles â†' nxeǧes	ur nxeǧes ca	a nxeǧes
1 ev. / necc	xellsÉ£ â†' xeddseÉ£	ur xeddseÉ£ ca	ad xeddseÉ£
3 mv. m. / nitni	xellsn â†' xeddsen	ur xeddsen ca	ad xeddsen
3 mv. v. / nitenti	xellsnt â†' xeddsent	ur xeddsent ca	ad xeddsent
2 ev. / cek / cem	txellsd â†' txeddsed	ur txeddsed ca	a txeddsed
2 mv. m. / kenniw	txellsm â†' txeddsem	ur txeddsem ca	a txeddsem
2 mv. v. / kennint	txellsmt â†' txeddsemt	ur txeddsemt ca	a txeddsemt

	onvoltooide tijd	onvoltooid ontkennend	onvoltooid toekomende tijd
3 ev. m. / netta	ittxellas â†' ittxeǧas	ur ittxeǧis ca	ad ittxeǧas
3 ev. v. / nettat	ttxellas â†' ttxeǧas	ur ttxeǧis ca	a ttxeǧas
1 mv. / neccin	nttxellas â†' nttxeǧas	ur nttxeǧis ca	a nttxeǧas
1 ev. / necc	ttxellasÉ£ â†' ttxeǧaseÉ£	ur ttxeǧiseÉ£ ca	ad ttxeǧaseÉ£
3 mv. m. / nitni	ttxellasn â†' ttxeǧasen	ur ttxeǧisen ca	ad ttxeǧasen
3 mv. v. / nitenti	ttxellasnt â†' ttxeǧasent	ur ttxeǧisent ca	ad ttxeǧasent
2 ev. / cek / cem	ttxellasd â†' ttxeǧased	ur ttxeǧised ca	a ttxeǧased
2 mv. m. / kenniw	ttxellasm â†' ttxeǧasem	ur ttxeǧisem ca	a ttxeǧasem
2 mv. v. / kennint	ttxellasmt â†' ttxeǧasemt	ur ttxeǧisemt ca	a ttxeǧasemt

Hoe zeggen ze in jouw spraak: hij heeft voor hem koffie betaald?

Citaat van: Botermes op 10/08/2020 om 21:52:46
Dat cluster van centraal-Rif waaronder ook jullie onder vallen, sowieso Noord Touzine en West- Temsamane, gebruiken de R ook niet even consequent en daardoor hoor je vaker ‘way txiris’. Zo ging het toch ook in die oude liedjes van Selam Riffi.

Het lijkt op een opportunistisch trekje, dat zodra je met die (r+i) te maken hebt, je er die y als een tussenverbinding of brug voor gebruikt, om de zin vloeiender te maken. Daaruit is die neiging ontstaan, lijkt me.

Dit is grammaticaal te verklaren vanuit het inslikken van de letter r net zoals het geval was bij akidar â†' akida. Zoals ik al eerder aangaf, kan de vervoeging van 3e persoon enkelvoud mannelijk [ur ixelles] verschillen, indien naast een klinker. Op het moment dat de letter r aan het eind van het ontkenningswoord [ur / war] wordt ingeslikt, dan komen er eigenlijk 2 klinkers [u + i] naast elkaar te staan en dat maakt de uitspraak er niet beter op. Om toch de uitspraak van deze klinkers te bevorderen, verandert de vervoeging van 3e persoon enkelvoud mannelijk [i â†' y] en eventueel wordt er een stemloze e-klank [i â†' y(e)] aan toegevoegd:

- ur ixelles â†' u ixelles â†' u yxelles
- ur icci â†' u icci â†' u ycci
- war iswi â†' wa iswi â†' wa yeswi
- war ifhim â†' wa ifhim â†' wa yefhim

Citaat van: Botermes op 13/08/2020 om 00:13:33
Ik ben gaan twijfelen of  ‘way txiris’ eigenlijk wel taalkundig juist is, ten eerste de tijd lijkt onvoltooid maar voor hetzelfde klinkt ‘ way txaras’ ook correct, maar wat de nuance tussen de 2 genoemden precies is, I can’t grasp..yet.

Dit heeft betrekking op het klankschema van het werkwoord, dit verandert bij een ontkenning vaak van a naar i-klank. Bij sommige werkwoorden gebeurt dat bij ontkennend onvoltooide tijd, bij andere werkwoorden juist in de ontkennend voltooide tijd. En soms in beide ontkennende tijden.

- ittxellas â†' ur ittxellis ca
- ittraḥ â†' ur ittriḥ ca
- ittawi-d â†' ur-d ittiwi ca
- ittraja â†' ur ittriji ca

- iraja â†' ur iriji ca
- ixdem â†' ur ixdim ca
- yufa â†' ur yufi ca
- yenna â†' ur yenni ca

Citaat van: Botermes op 06/08/2020 om 00:05:59
Azul,

Right, maar heb je dan enig idee waar het wel mee heeft te maken in gevallen waarbij dat 2e deel wordt weg gelaten?

Nee, maar als ik zou moeten gokken, heeft het te maken met spreektaal en spreekgewoontes. Het is kiezen voor de makkelijke weg: waarom moeilijk doen als je het met een woord minder ook kan zeggen.

Citaat van: Botermes op 06/08/2020 om 00:05:59
Dus als dat deel, zoals je zei, van Arabische origine, dan zou je dus kunnen stellen dat het er eigenlijk helemaal niet eens thuis hoort.

Ik zou het met je eens kunnen zijn, als je daarbij ook nog zou kunnen aantonen welk Amazigh woord daar dan wel thuis hoort.

Citaat van: Botermes op 06/08/2020 om 00:05:59
Maar toch wordt het gebruikt en naar mijn idee met een reden, een functie, namelijk om de ontkenning te beklemtonen.

In geval van ontkenning met klemtoon is het verplicht om zowel 1e als 2e deel van de ontkenning te gebruiken [ur ___ ca] en dient het dus inderdaad een functie. Bij ontkenning zonder klemtoon is dat niet altijd het geval, aangezien alleen het 1e deel verplicht is en het 2e gedeelte slechts facultatief [ur ___ (ca)].

Citaat van: Botermes op 06/08/2020 om 00:05:59
Van de volgende metaforen denk ik dat je wel gehoord heb, quite common ones.

Bij jullie: War ixaddem war iheddem.
Bij ons: Uy xaddem uy heddem.
In letterlijke zin: Hij bouwt noch sloopt.
Komt neer op dat iemand niks doet of gewoon geen sodemieter uitvoert.

De ontkenning bij ons, bij jullie en bij de rest van de Irifiyen:

Citaat van: Botermes op 06/08/2020 om 00:05:59
Of deze uit de - ik weet niet in hoeverre je bekend bent de café kaartspellen gok-cultuur. Ik neem aan dat je het wel kent.

Deze: Tris, war ixeddem war itxiris!

‘Tris’ van het Spaanse woord ‘tres’ voor het getal 3.
Degene die dus op nummer drie gokt, zeggen ze dus dat die werkt noch verdient. Simpel en logisch en bovendien rijmt het ook nog.

Nee, die kende ik nog niet, ben niet bekend met het werkwoord "war itxiris = hij verdient niet". Zou je ook nog de andere tijden kunnen geven voor dit werkwoord?

Citaat van: Botermes op 02/08/2020 om 13:27:13
Azul,

Bij de ontkennende vorm in de onvoltooide tijd gebruik je ‘ca’, bij ons is dat ‘ci’ en dat zie ik ook terug in de Darija-dialecten. Woorden zoals ‘ci haja’ dat: een klein beetje bij ons betekent. Bij Darija-sprekers lijkt het meer ‘een’ of ‘iets’ te betekenen. Ook zij gebruiken het in de ontkennende vorm maar dan zonder een klinker op het eind. Voorbeelden: Ma 3endi c (ik heb het niet) of in ‘ma t xaf c’ dat ‘wees niet bang’ betekent.

Wat is jouw kijk hier op? Is dit van Amazigh origine of toch van het Arabisch?

Azul,

Dat is inderdaad overgenomen uit het Arabisch â†'  شيء = iets; een klein beetje. In het Darija wordt de ontkenning bij werkwoorden gevormd uit 2 delen: (ma ___ c) en soms ook (ma ___ ci).

- ma kan-cuf c =  ik zie niet
- ma kan-cuf ci = ik zie helemaal niets
- ma εend-i  c = ik heb niet
- ma εend-i  ci = ik heb helemaal niets
- ma-ci dyal-i â†' maci bu-inu = is niet van mij 

In het Tarifit wordt de ontkenning bij werkwoorden ook gevormd uit 2 delen (ur ___ ca). De uitspraak van zowel 1e als 2e deel van ontkenning kan lokaal verschillen: (ur / war / wa) en (ci / ca / cay). In het Taqbaylit wordt de ontkenning bij werkwoorden gevormd uit de 2 delen (ur ___ ara):

- 1 ev. voltooid ontkennend â†' ur cciÉ£ ca â†' ur ččiÉ£ ara = ik heb niet gegeten
- 1 ev. onvoltooid ontkennend â†' ur tetteÉ£ ca â†' ur tetteÉ£ ara = ik eet niet

Citaat van: Botermes op 02/08/2020 om 13:46:14
In de voltooide vorm gebruik je, als ik het goed heb, geen ‘ca’ of ‘ci’.

War ittet war isses. ( bij jullie).
Ur itett ur isess. (hoog- Awayighers).
Uy itett uy sess. (plat- Awayigers) waarbij de r+i een y wordt.

Een metafoor dat ik uit mijn eigen dialect ken: Uy ketsi, uy srusi, ( de K is een zachte G). Letterlijk betekent: Hij neemt niets op en laat niets neer. Dit wordt gebruikt om een situatie te omschrijven waarin iemand totaal geen rol van betekenis heeft.

De 2-delige ontkenning van werkwoorden (ur ___ ca) kun je in principe voor alle tijden toepassen. Soms wordt inderdaad het 2e gedeelte van de ontkenning weggelaten en daar is op zich niks mis mee, maar dat heeft volgens mij niks met werkwoordstijden te maken.

- 1 m. ev. voltooid ontkennend  â†' ur icci ca â†'  ur icci = hij heeft niet gegeten
- 1 m. ev. onvoltooid ontkennend â†' ur ittet ca â†' ur ittet = hij eet niet

Behalve bovenstaande ontkennende vorm kun je in het Tarifit ook nog gebruik maken van de 2-delige ontkenning (ur ___ bu), hoewel je voor deze constructie een extra zinsdeel nodig hebt. 

- ur ikessi ca
- ur ikessi bu aá¹­á¹­as
- ur icci bu aysum
- ur srusa ca!
- ur srusa bu x á¹­á¹­abra!
- ur ittet bu aɣrum
- ur ɣar-s bu tamurt
 

In de 2e aflevering van zijn youtube-serie gaat Ahmed Tahiri wat dieper in op de genealogische afstamming van de Riffijnse stammen. Hij ontrafelt hiermee een van de grootste mysteries uit de geschiedenis van de Riffijnen: wie waren de Riffijnen, voordat ze zich Riffijnen gingen noemen? Ook vertelt Ahmed Tahiri nog het een en ander over archaische termen, met name uit de agrarische en botanische wereld van de Riffijnen. Onderstaande zijn de gesprekspunten uit de 2e aflevering van Ahmed Tahiri:

0:27 - Waar komen de Imaziɣen vandaan?
1:10 - Hark (Herakles) is de aartsvader van alle Imaziɣen
1:48 - Maziɣ, zoon van Hark
2:25 - Is de naam Berber wel een denigrerende term?
3:02 - Madɣis, zoon van Ber & Bernus, zoon van Ber, hun nakomelingen werden Ber-Ber genoemd
6:13 - Leuathae / Illuwaten zijn de nakomelingen van Luwa, zoon van Zajik
6:37 - Nefza / Inefziwen zijn de nakomelingen van Nefzaw, zoon van Luwa
7:22 - De 7 grote Nefza-stammen in de Rif gedurende de Vroege Middeleeuwen: Ayt Waryaɣer, Ayt Iṭuft, Ibequyen, Igznayen, Ayt Yaṣliten, Ayt Urtedin, Ayt Yeznasen
7:43 - Ayt Yaṣliten (Ayt Tamsaman, Ayt Tuzin, Ayt Sεid) veranderden van naam naar Baṭuya / Ibeṭuyen gedurende Late Middeleeuwen, maar behielden hun afstamming: Yaṣliten, zoon van Beṭuy
8:25 - Ayt Urtedin (Iqerεiyen, Iɣsasen, Ikebdanen) en Ayt Yaznasen veranderden van naam naar Walhasa / Iwalhasen gedurende Late Middeleeuwen, maar behielden hun afstamming: Urtedin, zoon van Diḥya, zoon van Alhas
9:17 - De westerburen waren de Branes / Ibernusen (Iṣenḥajen en Awraba), dit waren de nakomelingen van Bernus, zoon van Ber.
9:39 - De oosterburen waren de Miknasa / Imeknasen (Ibḍarsen en gedeeltelijk Ayt Bu-Yeḥyi)
10:00 - De 5 grote stammenconfederaties in Marokko gedurende de Middeleeuwen: Inefziwen, Imeṣmuden, Ibernusen, Imeknasen, Iṣenḥajen
11:40 - Citaat van al-Ḥassen al-Wazzan (Leo Africanus) 16e eeuws Marokkaanse historicus: awal Imaziɣen is de taal der nobelen
14:53 - Amaziɣ leenwoorden in de klassieke talen ipv. leenwoorden uit de klassieke talen in het Tamaziɣt
15:15 - Het Amazigh woord tafukt wordt het Latijnse focus
16:11 - Het Amazigh woord igar wordt het Griekse agros
17:20 - Het Amazigh woord agraw wordt het Griekse agora
18:30 - Boek: Kutub al-Ṭib wa al-Filaḥa wa al-Nabat over medische, agrarische en botanische werken uit de Middeleeuwen
19:09 - Boek: Ixtiṣarat min Kitab al-Filaḥa over agrarische termen
22:39 - Het belang van kennis van de klassiek-Arabische taal

https://youtu.be/H9lPCtbnXYg

Sinds het verschijnen van zijn 1e boek over de geschiedenis van Nkur in 1998 heeft de Riffijnse historicus Ahmed Tahiri al vele boeken en artikelen geschreven over de Riffijnse geschiedenis. Het overgrote deel hiervan in het Arabisch en Spaans, maar ook in het Frans, Portugees en zelfs Engels is zijn werk verschenen. Hoewel zijn historisch onderzoek op zijn zachts gezegd nogal baanbrekend is, lijkt zijn expertise nog niet echt door te dringen bij de meeste Riffijnen hier in Nederland. Dit heeft denk ik vooral te maken met taalbarrières: er zullen maar weinig Riffijnen hier in Nederland zijn, die het geschreven Arabisch of Spaans op wetenschappelijk niveau beheersen. Gelukkig komt daar nu eindelijk verandering in voor ons simpel volk. Ahmed Tahiri heeft namelijk sinds vorige week besloten om een youtube-serie te maken, waarin hij dus vertelt over de geschiedenis van de Rif. In zijn eigen moedertaal welteverstaan. Onderstaande zijn de gesprekspunten uit de 1e aflevering van Ahmed Tahiri:

3:16 - Citaat van al-Badisi 13e eeuws Riffijnse historicus: de vergeten geschiedenis van de Rif
4:25 - Moderne historici hebben de geschiedenis van Rif nooit kunnen doorgronden
7:04 - Binnen de nationale geschiedschrijving wordt de Riffijnse historie samengevat in 1 zin
8:39 - Boek: Imarat Bani Ṣaliḥ fi Bilad Nkur is 1e boek van Ahmed Tahiri over Rif historie
9:00 - Boek: Rif al-Magrib y al-Andalus over Rif historie
9:37 - Boek: Bilad al-Rif wa Ḥaḍarat Nkur over Rif historie
9:59 - Boek: Bilad al-Rif fi Aεmaq Tarix wa Ṯaqafat al-Baḥr al-Mutawasiṭ over Rif historie
11:55 - Boek: Taqaṭiε al-And̠̣ar fi Tanawuε wa Ṯaqafa Bilad al-Rif over Rif Historie
13:44 - Sidi Bu-Dawud 12e eeuwse Riffijnse sufi en grondlegger van alle Riffijnse imrabden
14:33 - Boek: al-Tasawuf bi al-Maɣrib wa al-Andalus over historie van Soefisme
15:14 - Andalusiers werden in de 13e eeuw massaal verdreven en vluchtten naar de Rif
15:53 - Boek: Aεqab al-Andalusiyin al-Muhajirin wa-al-Munsirin over de exodus van "Moriscos" uit Andalusie
16:30 - Het historisch-cultureel erfgoed van de Rif wordt gebaseerd op 6 punten
21:48 - Boek: Muarrix al-Ḥawaḍir al-Mundarisa over het historisch-cultureel erfgoed van de Rif
22:12 - Boek: al-Nisaa al-Fexariat bi al-Rif over traditioneel aardewerk van vrouwen in de Rif
24:00 - Bronnen voor het historisch onderzoek van Ahmed Tahiri

https://youtu.be/3w5O9hZfsjU

ittwara = hij ziet â†' 3 ev. m. onvoltooide tijd van het werkwoord wala / wara = zien

	gebiedende wijs	gebiedende wijs ontkennend
imp. ev.	wala â†' wara!	ur ttwara ca!
imp. mv. m.	walat â†' warat!	ur ttwarat ca!
imp. mv. v.	walamt â†' waramt!	ur ttwaramt ca!

	voltooide tijd	voltooid ontkennend	toekomende tijd
3 ev. m. / netta	iwara	ur iwara ca	ad iwara
3 ev. v. / nettat	twara	ur twara ca	a twara
1 mv. / neccin	nwara	ur nwara ca	a nwara
1 ev. / necc	wariɣ	ur wariɣ ca	ad wariɣ
3 mv. m. / nitni	waran	ur waran ca	ad waran
3 mv. v. / nitenti	warant	ur warant ca	ad warant
2 ev. / cek / cem	twarid	ur twarid ca	a twarid
2 mv. m. / kenniw	twaram	ur twaram ca	a twaram
2 mv. v. / kennint	twaramt	ur twaramt ca	a twaramt

	onvoltooide tijd	onvoltooid ontkennend	onvoltooid toekomende tijd
3 ev. m. / netta	ittwara	ur ittwiri ca	ad ittwara
3 ev. v. / nettat	ttwara	ur ttwiri ca	a ttwara
1 mv. / neccin	nttwara	ur nttwiri ca	a nttwara
1 ev. / necc	ttwariɣ	ur ttwiriɣ ca	ad ttwariɣ
3 mv. m. / nitni	ttwaran	ur ttwirin ca	ad ttwaran
3 mv. v. / nitenti	ttwarant	ur ttwirint ca	ad ttwarant
2 ev. / cek / cem	ttwarid	ur ttwirid ca	a ttwarid
2 mv. m. / kenniw	ttwaram	ur ttwirim ca	a ttwaram
2 mv. v. / kennint	ttwaramt	ur ttwirimt ca	a ttwaramt

munen = ze zijn samengekomen â†' 3 mv. m. voltooide tijd van het werkwoord mun = samenkomen

	gebiedende wijs	gebiedende wijs ontkennend
imp. ev.	mun!	ur ttmuna ca!
imp. mv. m.	munt â†' munet!	ur ttmunat ca!
imp. mv. v.	munmt â†' munemt!	ur ttmunamt ca!

	voltooide tijd	voltooid ontkennend	toekomende tijd
3 ev. m. / netta	imun	ur imun ca	ad imun
3 ev. v. / nettat	tmun	ur tmun ca	a tmun
1 mv. / neccin	nmun	ur nmun ca	a nmun
1 ev. / necc	munÉ£ â†' muneÉ£	ur muneÉ£ ca	ad muneÉ£
3 mv. m. / nitni	munn â†' munen	ur munen ca	ad munen
3 mv. v. / nitenti	munnt â†' munent	ur munent ca	ad munent
2 ev. / cek / cem	tmund â†' tmuned	ur tmuned ca	a tmuned
2 mv. m. / kenniw	tmunm â†' tmunem	ur tmunem ca	a tmunem
2 mv. v. / kennint	tmunmt â†' tmunemt	ur tmunemt ca	a tmunemt

	onvoltooide tijd	onvoltooid ontkennend	onvoltooid toekomende tijd
3 ev. m. / netta	ittmuna	ur ittmuna ca	ad ittmuna
3 ev. v. / nettat	ttmuna	ur ttmuna ca	a ttmuna
1 mv. / neccin	nttmuna	ur nttmuna ca	a nttmuna
1 ev. / necc	ttmuniɣ	ur ttmuniɣ ca	ad ttmuniɣ
3 mv. m. / nitni	ttmunn â†' ttmunen	ur ttmunen ca	ad ttmunen
3 mv. v. / nitenti	ttmunnt â†' ttmunent	ur ttmunent ca	ad ttmunent
2 ev. / cek / cem	ttmunid	ur ttmunid ca	a ttmunid
2 mv. m. / kenniw	ttmunm â†' ttmunem	ur ttmunem ca	a ttmunem
2 mv. v. / kennint	ttmunmt â†' ttmunemt	ur ttmunemt ca	a ttmunemt

yiwi-d = hij heeft meegebracht â†' 3 ev. m. voltooide tijd van het werkwoord awi-d = meebrengen

	gebiedende wijs	gebiedende wijs ontkennend
imp. ev.	awi-d!	ur-d ttawi ca!
imp. mv. m.	awyt-d â†' awyettiw-d!	ur-d ttawyet ca!
imp. mv. v.	awymt-d â†' awyemt-id!	ur-d ttawyemt ca!

	voltooide tijd	voltooid ontkennend	toekomende tijd
3 ev. m. / netta	iiwi-d â†' yiwi-d	ur-d yiwi ca	ad-d yawi
3 ev. v. / nettat	tiwi-d	ur-d tiwi ca	a-d tawi
1 mv. / neccin	niwi-d	ur-d niwi ca	a-d nawi
1 ev. / necc	iwyÉ£-d â†' iwyeÉ£-d	ur-d iwyeÉ£ ca	ad-d awyeÉ£
3 mv. m. / nitni	iwyn-d â†' iwyen-d	ur-d iwyen ca	ad-d awyen
3 mv. v. / nitenti	iwynt-d â†' iwyent-id	ur-d iwyent ca	ad-d awyent
2 ev. / cek / cem	tiwyd-d â†' tiwyed-d	ur-d tiwyed ca	a-d tawyed
2 mv. m. / kenniw	tiwym-d â†' tiwyem-d	ur-d tiwyem ca	a-d tawyem
2 mv. v. / kennint	tiwymt-d â†' tiwyemt-id	ur-d tiwyemt ca	a-d tawyemt

	onvoltooide tijd	onvoltooid ontkennend	onvoltooid toekomende tijd
3 ev. m. / netta	ittawi-d	ur-d ittiwi ca	ad-d ittawi
3 ev. v. / nettat	ttawi-d	ur-d ttiwi ca	a-d ttawi
1 mv. / neccin	nttawi-d	ur-d nttiwi ca	a-d nttawi
1 ev. / necc	ttawyÉ£-d â†' ttawyeÉ£-d	ur-d ttiwyeÉ£ ca	ad-d ttawyeÉ£
3 mv. m. / nitni	ttawyn-d â†' ttawyen-d	ur-d ttiwyen ca	ad-d ttawyen
3 mv. v. / nitenti	ttawynt-d â†' ttawyent-id	ur-d ttiwyent ca	ad-d ttawyent
2 ev. / cek / cem	ttawyd-d â†' ttawyed-d	ur-d ttiwyed ca	a-d ttawyed
2 mv. m. / kenniw	ttawym-d â†' ttawyem-d	ur-d ttiwyem ca	a-d ttawyem
2 mv. v. / kennint	ttawymt-d â†' ttawyemt-id	ur-d ttiwyemt ca	a-d ttawyemt

iswa = hij heeft gedronken â†' 3 ev. m. voltooide tijd van het werkwoord sew / su = drinken

	gebiedende wijs	gebiedende wijs ontkennend
imp. ev.	sw â†' sew â†' su!	ur sess ca!
imp. mv. m.	swt â†' swet!	ur sset ca!
imp. mv. v.	swmt â†' swemt	ur ssemt ca!

	voltooide tijd	voltooid ontkennend	toekomende tijd
3 ev. m. / netta	iswa â†' yeswa	ur iswi ca	ad isu
3 ev. v. / nettat	tswa â†' teswa	ur teswi ca	a tsu
1 mv. / neccin	nswa â†' neswa	ur neswi ca	a nsu
1 ev. / necc	swiɣ	ur swiɣ ca	ad sweɣ
3 mv. m. / nitni	swin	ur swin ca	ad swen
3 mv. v. / nitenti	swint	ur swint ca	ad swent
2 ev. / cek / cem	tswid â†' teswid	ur teswid ca	a teswed
2 mv. m. / kenniw	tswim â†' teswim	ur teswim ca	a teswem
2 mv. v. / kennint	tswimt â†' teswimt	ur teswimt ca	a teswemt

	onvoltooide tijd	onvoltooid ontkennend	onvoltooid toekomende tijd
3 ev. m. / netta	isess	ur isess ca	ad isess
3 ev. v. / nettat	tsess	ur tsess ca	a tsess
1 mv. / neccin	nsess	ur nsess ca	a nsess
1 ev. / necc	sseÉ£ â†' esseÉ£	ur esseÉ£ ca	ad esseÉ£
3 mv. m. / nitni	ssen â†' essen	ur essen ca	ad essen
3 mv. v. / nitenti	ssent â†' essent	ur essent ca	ad essent
2 ev. / cek / cem	tssed â†' tessed	ur tessed ca	a tessed
2 mv. m. / kenniw	tssem â†' tessem	ur tessem ca	a tessem
2 mv. v. / kennint	tssemt â†' tessemt	ur tessemt ca	a tessemt

truḥ = zij is gegaan â†' 3 ev. v. voltooide tijd van het werkwoord ruḥ = gaan

	gebiedende wijs	gebiedende wijs ontkennend
imp. ev.	ruḥ!	ur ttraḥ ca!
imp. mv. m.	ruḥt â†' ruḥet!	ur ttraḥet ca!
imp. mv. v.	ruḥmt â†' ruḥemt!	ur ttraḥemt ca!

	voltooide tijd	voltooid ontkennend	toekomende tijd
3 ev. m. / netta	iruḥ	ur iruḥ ca	ad iraḥ
3 ev. v. / nettat	truḥ	ur truḥ ca	a traḥ
1 mv. / neccin	nruḥ	ur nruḥ ca	a nraḥ
1 ev. / necc	ruḥɣ â†' ruḥeÉ£	ur ruḥeÉ£ ca	ad raḥeÉ£
3 mv. m. / nitni	ruḥn â†' ruḥen	ur ruḥen ca	ad raḥen
3 mv. v. / nitenti	ruḥnt â†' ruḥent	ur ruḥent ca	ad raḥent
2 ev. / cek / cem	truḥd â†' truḥed	ur truḥed ca	a traḥed
2 mv. m. / kenniw	truḥm â†' truḥem	ur truḥem ca	a traḥem
2 mv. v. / kennint	truḥmt â†' truḥemt	ur truḥemt ca	a traḥemt

	onvoltooide tijd	onvoltooid ontkennend	onvoltooid toekomende tijd
3 ev. m. / netta	ittraḥ	ur ittriḥ ca	ad ittraḥ
3 ev. v. / nettat	ttraḥ	ur ttriḥ ca	a ttraḥ
1 mv. / neccin	nttraḥ	ur nttriḥ ca	a nttraḥ
1 ev. / necc	ttraḥɣ â†' ttraḥeÉ£	ur ttriḥeÉ£ ca	ad ttraḥeÉ£
3 mv. m. / nitni	ttraḥn â†' ttraḥen	ur ttriḥen ca	ad ttraḥen
3 mv. v. / nitenti	ttraḥnt â†' ttraḥent	ur ttriḥent ca	ad ttraḥent
2 ev. / cek / cem	ttraḥd â†' ttraḥed	ur ttriḥed ca	a ttraḥed
2 mv. m. / kenniw	ttraḥm â†' ttraḥem	ur ttriḥem ca	a ttraḥem
2 mv. v. / kennint	ttraḥmt â†' ttraḥemt	ur ttriḥemt ca	a ttraḥemt

raja = wacht â†' imp. ev. gebiedende wijs van het werkwoord raja = wachten

	gebiedende wijs	gebiedende wijs ontkennend
imp. ev.	raja!	ur ttraja ca!
imp. mv. m.	rajat!	ur ttrajat ca!
imp. mv. v.	rajamt	ur ttrajamt ca!

	voltooide tijd	voltooid ontkennend	toekomende tijd
3 ev. m. / netta	iraja	ur iriji ca	ad iraja
3 ev. v. / nettat	traja	ur triji ca	a traja
1 mv. / neccin	nraja	ur nriji ca	a nraja
1 ev. / necc	rajiɣ	ur rijiɣ ca	ad rajiɣ
3 mv. m. / nitni	rajan	ur rijin ca	ad rajan
3 mv. v. / nitenti	rajant	ur rijint ca	ad rajant
2 ev. / cek / cem	trajid	ur trijid ca	a trajid
2 mv. m. / kenniw	trajam	ur trijim ca	a trajam
2 mv. v. / kennint	trajamt	ur trijimt ca	a trajamt

	onvoltooide tijd	onvoltooid ontkennend	onvoltooid toekomende tijd
3 ev. m. / netta	ittraja	ur ittriji ca	ad ittraja
3 ev. v. / nettat	ttraja	ur ttriji ca	a ttraja
1 mv. / neccin	nttraja	ur nttriji ca	a nttraja
1 ev. / necc	ttrajiɣ	ur ttrijiɣ ca	ad ttrajiɣ
3 mv. m. / nitni	ttrajan	ur ttrijin ca	ad ttrajan
3 mv. v. / nitenti	ttrajant	ur ttrijint ca	ad rajant
2 ev. / cek / cem	ttrajid	ur ttrijid ca	a ttrajid
2 mv. m. / kenniw	ttrajam	ur ttrijim ca	a ttrajam
2 mv. v. / kennint	ttrajamt	ur ttrijimt ca	a ttrajamt

iskar = hij is dronken geworden â†' 3 ev. m. voltooide tijd van het werkwoord skar / scar = dronken worden

	gebiedende wijs	gebiedende wijs ontkennend
imp. ev.	skar â†' scar!	ur seccar ca!
imp. mv. m.	skart â†' scart!	ur seccart ca!
imp. mv. v.	skarmt â†' scarmt!	ur seccarmt ca!

	voltooide tijd	voltooid ontkennend	toekomende tijd
3 ev. m. / netta	iscar â†' yescar	ur iscar ca	ad iscar
3 ev. v. / nettat	tscar â†' tescar	ur tescar ca	a tescar
1 mv. / neccin	nscar â†' nescar	ur nescar ca	a nescar
1 ev. / necc	scarɣ	ur scarɣ ca	ad scarɣ
3 mv. m. / nitni	scarn	ur scarn ca	ad scarn
3 mv. v. / nitenti	scarnt	ur scarnt ca	ad scarnt
2 ev. / cek / cem	tscard â†' tescard	ur tescard ca	a tescard
2 mv. m. / kenniw	tscarm â†' tescarm	ur tescarm ca	a tescarm
2 mv. v. / kennint	tscamt â†' tescarmt	ur tescarmt ca	a tescarmt

	onvoltooide tijd	onvoltooid ontkennend	onvoltooid toekomende tijd
3 ev. m. / netta	isccar â†' iseccar	ur iseccar ca	ad iseccar
3 ev. v. / nettat	tsccar â†' tseccar	ur tseccar ca	a tseccar
1 mv. / neccin	nsccar â†' nseccar	ur nseccar ca	a nseccar
1 ev. / necc	sccarÉ£  â†' seccarÉ£	ur seccarÉ£ ca	ad seccarÉ£
3 mv. m. / nitni	sccarn â†' seccarnt	ur seccarn ca	ad seccarn
3 mv. v. / nitenti	sccarnt â†' seccarnt	ur seccarnt ca	ad seccarnt
2 ev. / cek / cem	tsccard â†' tseccard	ur tseccard ca	a tseccard
2 mv. m. / kenniw	tsccarm â†' tseccarm	ur tseccarm ca	a tseccarm
2 mv. v. / kennint	tsccarmt â†' tseccarmt	ur tseccarmt ca	a tseccarmt

tus-d = zij is gekomen â†' 3 ev. v. voltooide tijd van het werkwoord as-d = komen

	gebiedende wijs	gebiedende wijs ontkennend
imp. ev.	as-d!	ur-d ttas ca!
imp. mv. m.	ast-d â†' asettiw-d!	ur-d ttaset ca!
imp. mv. v.	asmt-d â†' asemt-id!	ur-d ttasemt ca!

	voltooide tijd	voltooid ontkennend	toekomende tijd
3 ev. m. / netta	ius-d â†' yus-d	ur-d yusi ca	ad-d yas
3 ev. v. / nettat	tus-d	ur-d tusi ca	a-d tas
1 mv. / neccin	nus-d	ur-d nusi ca	a-d nas
1 ev. / necc	usiÉ£-d	ur-d usiÉ£ ca	ad-d asÉ£ â†' ad-d aseÉ£
3 mv. m. / nitni	usin-d	ur-d usin ca	ad-d asn â†' ad-d asen
3 mv. v. / nitenti	usint-d â†' usint-id	ur-d usint ca	ad-d asnt â†' ad-d asent
2 ev. / cek / cem	tusid-d	ur-d tusid ca	a-d tasd â†' a-d tased
2 mv. m. / kenniw	tusim-d	ur-d tusim ca	a-d tasm â†' a-d tasem
2 mv. v. / kennint	tusimt-d â†' tusimt-id	ur-d tusimt ca	a-d tasmt â†' a-d tasemt

	onvoltooide tijd	onvoltooid ontkennend	onvoltooid toekomende tijd
3 ev. m. / netta	ittas-d	ur-d ittis ca	ad-d ittas
3 ev. v. / nettat	ttas-d	ur-d ttis ca	a-d ttas
1 mv. / neccin	nttas-d	ur-d nttis ca	a-d nttas
1 ev. / necc	ttasÉ£-d â†' ttasseÉ£-d	ur-d ttiseÉ£ ca	ad-d ttasseÉ£
3 mv. m. / nitni	ttasn-d â†' ttasen-d	ur-d ttisen ca	ad-d tassen
3 mv. v. / nitenti	ttasnt-d â†' ttasent-id	ur-d ttisent ca	ad-d tassent
2 ev. / cek / cem	ttasd-d â†' ttased-d	ur-d ttised ca	a-d ttased
2 mv. m. / kenniw	ttasm-d â†' ttasem-d	ur-d ttisem ca	a-d ttasem
2 mv. v. / kennint	ttasmt-d â†' ttassemt-id	ur-d ttisemt ca	a-d ttasemt

iá¹£bar = hij heeft gewacht â†' 3 ev. m. voltooide tijd van het werkwoord á¹£bar = wachten

	gebiedende wijs	gebiedende wijs ontkennend
imp. ev.	á¹£bar!	ur á¹£ebbar ca!
imp. mv. m.	á¹£bart!	ur á¹£ebbart ca!
imp. mv. v.	á¹£barmt!	ur á¹£ebbarmt ca!

	voltooide tijd	voltooid ontkennend	toekomende tijd
3 ev. m. / netta	iá¹£bar â†' yeá¹£bar	ur iá¹£bir ca	ad iá¹£bar
3 ev. v. / nettat	tá¹£bar â†' teá¹£bar	ur teá¹£bir ca	a teá¹£bar
1 mv. / neccin	ná¹£bar â†' neá¹£bar	ur neá¹£bir ca	a nesÌ£bar
1 ev. / necc	ṣbarɣ	ur ṣbirɣ ca	ad ṣbarɣ
3 mv. m. / nitni	á¹£barn	ur á¹£birn ca	ad á¹£barn
3 mv. v. / nitenti	á¹£barnt	ur á¹£birnt ca	ad á¹£barnt
2 ev. / cek / cem	tá¹£bard â†' teá¹£bard	ur teá¹£bird ca	a teá¹£bard
2 mv. m. / kenniw	tá¹£barm â†' teá¹£barm	ur teá¹£birm ca	a teá¹£barm
2 mv. v. / kennint	tá¹£barmt â†' teá¹£barmt	ur teá¹£birmt ca	a teá¹£barmt

	onvoltooide tijd	onvoltooid ontkennend	onvoltooid toekomende tijd
3 ev. m. / netta	iá¹£ebbar	ur iá¹£ebbar ca	ad iá¹£ebbar
3 ev. v. / nettat	tá¹£ebbar	ur tá¹£ebbar ca	a tá¹£ebbar
1 mv. / neccin	ná¹£ebbar	ur ná¹£ebbar ca	a ná¹£ebbar
1 ev. / necc	ṣebbarɣ	ur ṣebbarɣ ca	ad ṣebbarɣ
3 mv. m. / nitni	á¹£ebbarn	ur á¹£ebbarn ca	ad á¹£ebbarn
3 mv. v. / nitenti	á¹£ebbarnt	ur á¹£ebbarnt ca	ad á¹£ebbarnt
2 ev. / cek / cem	tá¹£ebbard	ur tá¹£ebbard ca	a tá¹£ebbard
2 mv. m. / kenniw	tá¹£ebbarm	ur tá¹£ebbarm ca	a tá¹£ebbarm
2 mv. v. / kennint	tá¹£ebbarmt	ur tá¹£ebbarmt ca	a tá¹£ebbarmt