Jugurtha :
http://algerinet.free.fr/jugurtha.gif
----
sallustius
jugurtha
uit het Latijn
door
G. Busken Huet.
Amsterdam, S. L. van Looy / H. Gerlings
(gedrukt bij Karel F. Misset, Arnhem)
voorbericht
De geschiedenis van den Jugurthijnschen oorlog moet in de lijst der werken van Sallustius hoogst waarschijnlijk geplaatst worden nà de Samenzwering van Catilina en vóór het verloren gegane groote werk over de Romeinsche historie van af het aftreden van Sulla. De "Jugurtha" is het werk van een rijper geest dan de "Samenzwering"; aan den anderen kant zegt ons Sallustius in de "Jugurtha" uitdrukkelijk dat hij niet voornemens is op Sulla terug te komen (zie hoofdstuk 95). Men moet hieruit besluiten dat Sallustius, toen hij dit schreef, zijn groote geschiedenis, waarin herhaaldelijk van Sulla spraak was, nog niet uitgegeven en zelfs het plan nog niet had opgevat, haar te bewerken.
Terwijl ik, wat in het algemeen den persoon en de werken van Sallustius betreft, kan verwijzen naar de Inleiding van Dr. H. C. Muller vóór diens vertaling van de "Samenzwering", bepaal ik mij tot enkele opmerkingen over den "Jugurtha". Het geschrift is in bijzonderheden met groote scherpte gekritiseerd door W. Ihne, in het vijfde deel van diens omvangrijke Romeinsche geschiedenis. Ihne stelt het gebrek aan samenhang, aan helderheid, aan nauwkeurigheid en aan onpartijdigheid in het licht; hij doet onder meer opmerken, wat ieder lezer treffen moet, dat Jugurtha, die van het begin tot het einde door Sallustius wordt voorgesteld als een beginsellooze booswicht, toch, zoolang de oorlog duurde, te midden van tallooze rampen en telkens hernieuwde gevaren, de geheele bevolking van Numidië op zijn hand had. Terwijl Ihne aldus de voorstelling van Sallustius van het gedrag van Jugurtha zoowel als dat van de Romeinsche staatslieden en legerhoofden gegeven, in 't bijzonder kritiseert, vat hij zijn algemeen oordeel samen in de opmerking, dat het Sallustius bloot om het verkrijgen van rhetorische effecten te doen was en dat hij alles opofferde aan de eischen van een boeiend en treffend verhaal. Men kan, geloof ik, met Boisier, hoewel de waarheid van Ihne's opmerkingen omtrent de leemten van Sallustius' werk en het rhetorisch karakter er van beamend, een andere oorzaak aannemen. Hij had van alle partijen genoeg, maar haatte bovenal zijn oude tegenstanders, de aristokraten. Vandaar dat hij, hoewel ook hier en daar de volkspartij niet sparend, aan zijn verhaal voortdurend het karakter geeft van een anti-aristokratisch pamflet. Hij wil toonen, hoe ellendig gedurende een politieke krisis, toen de belangen van den Staat op het spel stonden, de toen bovendrijvende adelspartij de zaken bestuurd heeft. Het onderwerp van Sallustius is minder de krijg met Jugurtha, dan het gedrag der partijen te Rome gedurende den oorlog. De dikwijls treffende en juiste mededeelingen omtrent het zoo merkwaardige land en volk, waartegen Rome streed, zijn slechts als toegift te beschouwen.
------------------------
Voor deze vertaling volgde ik den text van Jordan (Berlijn, Weidmann). Hier en daar week ik van hem af, na raadpleging van andere uitgaven, bepaaldelijk van die van Lallier (Parijs, Hachette). Zoo las ik 14, 24 vivere in plaats van iure; 38, 2 fore voor fuere; 47,2 lees ik ob opportunitates loci of opportunitate loci.
Ik raadpleegde de vertalingen van M. Oberbreijer (Leipzig, Reclam) en A. Constans (Parijs, Vieweg). Aan den index bij deze laatste gevoegd ontleende ik het lijstje van plaatsnamen aan het slot.
G. B. H.
http://algerinet.free.fr/jugurtha.gif
----
sallustius
jugurtha
uit het Latijn
door
G. Busken Huet.
Amsterdam, S. L. van Looy / H. Gerlings
(gedrukt bij Karel F. Misset, Arnhem)
voorbericht
De geschiedenis van den Jugurthijnschen oorlog moet in de lijst der werken van Sallustius hoogst waarschijnlijk geplaatst worden nà de Samenzwering van Catilina en vóór het verloren gegane groote werk over de Romeinsche historie van af het aftreden van Sulla. De "Jugurtha" is het werk van een rijper geest dan de "Samenzwering"; aan den anderen kant zegt ons Sallustius in de "Jugurtha" uitdrukkelijk dat hij niet voornemens is op Sulla terug te komen (zie hoofdstuk 95). Men moet hieruit besluiten dat Sallustius, toen hij dit schreef, zijn groote geschiedenis, waarin herhaaldelijk van Sulla spraak was, nog niet uitgegeven en zelfs het plan nog niet had opgevat, haar te bewerken.
Terwijl ik, wat in het algemeen den persoon en de werken van Sallustius betreft, kan verwijzen naar de Inleiding van Dr. H. C. Muller vóór diens vertaling van de "Samenzwering", bepaal ik mij tot enkele opmerkingen over den "Jugurtha". Het geschrift is in bijzonderheden met groote scherpte gekritiseerd door W. Ihne, in het vijfde deel van diens omvangrijke Romeinsche geschiedenis. Ihne stelt het gebrek aan samenhang, aan helderheid, aan nauwkeurigheid en aan onpartijdigheid in het licht; hij doet onder meer opmerken, wat ieder lezer treffen moet, dat Jugurtha, die van het begin tot het einde door Sallustius wordt voorgesteld als een beginsellooze booswicht, toch, zoolang de oorlog duurde, te midden van tallooze rampen en telkens hernieuwde gevaren, de geheele bevolking van Numidië op zijn hand had. Terwijl Ihne aldus de voorstelling van Sallustius van het gedrag van Jugurtha zoowel als dat van de Romeinsche staatslieden en legerhoofden gegeven, in 't bijzonder kritiseert, vat hij zijn algemeen oordeel samen in de opmerking, dat het Sallustius bloot om het verkrijgen van rhetorische effecten te doen was en dat hij alles opofferde aan de eischen van een boeiend en treffend verhaal. Men kan, geloof ik, met Boisier, hoewel de waarheid van Ihne's opmerkingen omtrent de leemten van Sallustius' werk en het rhetorisch karakter er van beamend, een andere oorzaak aannemen. Hij had van alle partijen genoeg, maar haatte bovenal zijn oude tegenstanders, de aristokraten. Vandaar dat hij, hoewel ook hier en daar de volkspartij niet sparend, aan zijn verhaal voortdurend het karakter geeft van een anti-aristokratisch pamflet. Hij wil toonen, hoe ellendig gedurende een politieke krisis, toen de belangen van den Staat op het spel stonden, de toen bovendrijvende adelspartij de zaken bestuurd heeft. Het onderwerp van Sallustius is minder de krijg met Jugurtha, dan het gedrag der partijen te Rome gedurende den oorlog. De dikwijls treffende en juiste mededeelingen omtrent het zoo merkwaardige land en volk, waartegen Rome streed, zijn slechts als toegift te beschouwen.
------------------------
Voor deze vertaling volgde ik den text van Jordan (Berlijn, Weidmann). Hier en daar week ik van hem af, na raadpleging van andere uitgaven, bepaaldelijk van die van Lallier (Parijs, Hachette). Zoo las ik 14, 24 vivere in plaats van iure; 38, 2 fore voor fuere; 47,2 lees ik ob opportunitates loci of opportunitate loci.
Ik raadpleegde de vertalingen van M. Oberbreijer (Leipzig, Reclam) en A. Constans (Parijs, Vieweg). Aan den index bij deze laatste gevoegd ontleende ik het lijstje van plaatsnamen aan het slot.
G. B. H.
( Een andere piramide )