Amazigh.nl

Taseftit n umyag di Tarifit

Het vervoegen van een werkwoord in het Riffijns

Net als twee jaar geleden wil ik ook dit jaar gedurende de heilige maand even stilstaan bij onze taal, als dat mag. De vorige keer bestond de challenge uit de vertaling en grammatica van de Tarifit taal, oftewel: tarjemt d tajeṛṛumt n Tmaziɣt Tarifit. Dat bleek toch lastiger te zijn dan ik me vooraf had ingeschat. Daarom wil ik het mezelf deze arrendan makkelijker maken. Dit keer zal ik me beperken tot slechts één grammaticaal onderdeel. Namelijk het vervoegen van een werkwoord in de Tarifit taal, oftewel: taseftit n umyag di Tmaziɣt Tarifit.

Het woord amyag (1) betekent binnen de Amaziɣ taalkunde werkwoord. Het is afgeleid van het werkwoord gg = doen. Letterlijk vertaald betekent amyag dus eigenlijk doewoord, oftewel hetgeen wat gedaan wordt in de zin. Het woord taseftit (2) betekent het vervoegen en is afgeleid van het werkwoord fta = dicteren, hardop voorlezen, voorzeggen om op te schrijven. Letterlijk vertaald betekent taseftit n umyag dus eigenlijk: het hardop voorlezen van het doewoord.

De challenge zal de komende maand in principe dus simpeler worden vergeleken met de vorige keer: gedurende arrendan zal ik proberen elke dag 1 werkwoord te vervoegen in het Tarifit. Wat ik van de vorige keer heb geleerd, is dat werkwoorden werkelijk de bouwstenen vormen van onze taal. Veel woorden uit onze taalschat zijn terug te herleiden tot een werkwoord. Door juist te oefenen met het vervoegen van werkwoorden, zul je beter in staat zijn om bepaalde taalkundige patronen in ons Tarifit te ontdekken.

Mijn boodschap luidt dan ook als volgt: indien je je moerstaal wilt leren kennen, begin dan met taseftit n umyag.



(1) Tajeṛṛumt n Tmaziɣt, M. Mammeri, blz. 61
(2) Tajeṛṛumt n Tmaziɣt, M. Mammeri, blz. 63

Voordat ik daadwerkelijk aan de slag met taseftit n umyag, zal ik eerst laten zien hoe een amyag in onze taal er eigenlijk uit ziet. Waaruit bestaat een werkwoord in het Tarifit en hoe is het taalkundig opgebouwd? Nou in principe kunnen werkwoorden opgebouwd worden uit 3, 4, 5 of zelfs 6 verschillende lagen. Hoe dat precies zit zal ik hieronder laten zien door als voorbeeld te nemen het werkwoord fhem = begrijpen.


1. Lexicale stam
In de 1e plaats heb je te maken met de lexicale stam. Deze stam bestaat uit 1 of meerdere vaste consonanten, oftewel de stammedeklinkers. Deze medeklinkers komen steeds terug in de afgeleide woorden en dragen ook een specifieke betekenis met zich mee.

- c-c-c â†' f-h-m =  fhem, sefhem, msefhem, twafhem, rfhamet, afham, asefhem
- begrijpen, leren, met elkaar tot overeenstemming komen, begrip, uitleg, et al.


2. Klankschema
De 2e laag bestaat uit het klankschema. Dit heeft betrekking op de vocalen, oftewel de klinkers. Deze kunnen verschillend zijn afhankelijk van o.a. de werkwoordstijden, getal en de ontkennende vorm.

- c-c-e-c â†' f-h-e-m = imperatief ev.
- c-c-e-c â†' f-h-e-m = voltooide tijd
- c-e-C-e-c â†' f-e-hh-e-m = onvoltooide tijd / imperatief ev. ontkennend
- c-e-c-c â†' f-e-h-m = imperatief mv.
- c-e-c-c â†' f-e-h-m = voltooide tijd
- c-e-C-c â†' f-e-hh-m = onvoltooide tijd / imperatief mv. ontkennend
- c-c-i-c â†' f-h-i-m = voltooide tijd ontkennend


3. Werkwoordstam
De lexicale stam + klankschema geeft de werkwoordstam. Dit is de meest gereduceerde vorm van een werkwoord. En dit is dus wat je gebruikt om mee te vervoegen. In de praktijk kan de werkwoordstam ook gebruikt worden als een werkwoord in de gebiedende wijs enkelvoudsvorm (imperatief ev.), aangezien deze geen persoonsuitgang kent.

- ( f-h-m + c-c-e-c ) â†' fhem = begrijp (werkwoordstam)
- ( f-h-m + c-e-c-c ) â†' fehm = begrijp (werkwoordstam)
- ( f-h-m + c-c-e-c ) â†' fhem! = begrijp! (imperatief ev.)


4. Werkwoord
Als je de werkwoordstam eenmaal hebt gevonden, dan kun je met behulp van voor- en/of achtervoegsels de persoonsuitgangen aan een werkwoord gaan toevoegen. Deze zijn wel afhankelijk van persoon, getal en geslacht. Met de 1e werkwoordstam ( f-h-m + c-c-e-c ) â†' fhem kun je ook de 1e vervoegingen mee maken:

imp. ev.                                  â†'   fhem!
3 ev. m. = hij / netta               â†'   i-fhem
3 ev. v. = zij / nettat               â†'   t-fhem
1 mv. = wij / neccin                â†'   n-fhem

Vervolgens kun je met de 2e werkwoordstam ( f-h-m + c-e-c-c ) â†' fehm de overige vervoegingen mee maken:

1 ev. = ik / necc                      â†'   fehm-É£
3 mv. m. = ze / itni                 â†'   fehm-n
3 mv. v. = ze / nitnti               â†'   fehm-nt
imp. mv. m.                            â†'   fehm-t!
imp. mv. v.                             â†'   fehm-mt!

2 ev. m. = jij / cek                    â†'   t-fehm-d
2 ev. v. = jij / cem                    â†'   t-fehm-d
2 mv. m. = jullie / kenniw          â†'   t-fehm-m
2 mv. v. = jullie / kennint          â†'   t-fehm-mt

Bovenstaande vervoegingen zijn de standaard vervoegingen van een werkwoord. Enkele variaties hierop:

- De vervoeging van imperatief mannelijk meervoud kan regionaal verschillen. fehm-ṯ! â†' fehm-m!
- De vervoeging van imperatief vrouwelijk meervoud kan regionaal verschillen. fehm-mt! â†' fehm-nt!
- De vervoeging van 2e persoon meervoud vrouwelijk kan regionaal verschillen. ṯ-fehm-mt! â†' ṯ-fehm-nt!
- De vervoeging van 3e persoon enkelvoud mannelijk kan verschillen, indien naast een klinker. i-fhem â†' ye-fhem
- Bij alle vervoegingen van een werkwoord kan er een stemloze e-klank worden toegevoegd. Deze e-klank voegt grammaticaal weinig toe, maar is vooral bedoeld om de opeenhoping van medeklinkers tegen te gaan, ter bevordering van de uitspraak. ṯ-fhem, n-fhem, fehm-ṯ, fehm-É£, fehm-n... â†' ṯefhem, nefhem, fehmeṯ, fehmeÉ£, fehmen...


5. Hulpwoorden
Bij de 5e laag kun je met behulp van hulpwoorden een werkwoord ontkennend maken (ur ___ ca) als ook de toekomende tijd aangegeven (ad / a).

- werkwoordstam                         â†'   fhem = begrijp
- imperatief ev.                            â†'   fhem! = begrijp!
- voltooide tijd                              â†'  ifhem = hij heeft begrepen
- onvoltooide tijd                           â†'  ifehhem = hij begrijpt

- imperatief ontkennend                   â†'   ur fehhem ca! = begrijp niet!
- voltooid ontkennend                      â†'   ur ifhim ca = hij heeft niet begrepen
- onvoltooid ontkennend                   â†'   ur ifehhem ca = hij begrijpt niet

- toekomende tijd                           â†'   ad ifhem = hij zal begrepen hebben
- onvoltooid toekomende tijd           â†'   ad ifehhem = hij zal begrijpen


6. Voorvoegsels
Tot slot kun je met behulp van aanvullende voorvoegsels een werkwoord actief maken (s___) als ook passief (twa___). Ook kun je hiermee een werkwoord wederkerig maken (m___).

- fhem = begrijpen
- sefhem = iemand laten begrijpen / uitleggen aan iemand
- twafhem = begrepen worden
- msefhem = elkaar begrijpen / tot overeenstemming komen met elkaar

Als ik voor het werkwoord fhem de vervoegingen verder ga invullen, dan komt het schema als volgt uit te zien:

	gebiedende wijs	gebiedende wijs ontkennend
imp. ev.	fhem!	ur fehhem ca!
imp. mv. m.	fehmt â†' fehmet!	ur fehhmt ca â†' ur fehhmet ca!
imp. mv. v.	fehmmt â†' fehmemt!	ur fehhmmt ca â†' ur fehhmemt ca!

	voltooide tijd	voltooid ontkennend	toekomende tijd
3 ev. m. / netta	ifhem â†' yefhem	ur ifhim ca	ad ifhem
3 ev. v. / nettat	tfhem â†' tefhem	ur tefhim ca	a tefhem
1 mv. / neccin	nfhem â†' nefhem	ur nefhim ca	a nefhem
1 ev. / necc	fehmγ â†' fehmeγ	ur fhimeγ ca	ad fehmeγ
3 mv. m. / nitni	fehmn â†' fehmen	ur fhimen ca	ad fehmen
3 mv. v. / nitenti	fehmnt â†' fehment	ur fhiment ca	ad fehment
2 ev. / cek / cem	tfehmd â†' tfehmed	ur tfhimed ca	a tfehmed
2 mv. m. / kenniw	tfehmm â†' tfehmem	ur tfhimem ca	a tfehmem
2 mv. v. / kennint	tfehmmt â†' tfehmemt	ur tfhimemt ca	a tfehmemt

	onvoltooide tijd	onvoltooid ontkennend	onvoltooid toekomende tijd
3 ev. m. / netta	ifehhem	ur ifehhem ca	ad ifehhem
3 ev. v. / nettat	tfehhem	ur tfehhem ca	a tfehhem
1 mv. / neccin	nfehhem	ur nfehhem ca	a nfehhem
1 ev. / necc	fehhmγ â†' fehhmeγ	ur fehhmeγ ca	ad fehhmeγ
3 mv. m. / nitni	fehhmn â†' fehhmen	ur fehhmen ca	ad fehhmen
3 mv. v. / nitenti	fehhmnt â†' fehhment	ur fehhment ca	ad fehhment
2 ev. / cek / cem	tfehhmd â†' tfehhmed	ur tfehhmed ca	a tfehhmed
2 mv. m. / kenniw	tfehhmm â†' tfehhmem	ur tfehhmem ca	a tfehhmem
2 mv. v. / kennint	tfehhmmt â†' tfehhmemt	ur tfehhmemt ca	a tfehhmemt

De werkwoorden, die ik de komende tijd zal gaan vervoegen, ga ik niet zelf verzinnen. Om mezelf wat werk te besparen zal ik de werkwoorden selecteren uit een kort sprookjesverhaal genaamd Tḥajit n uyazid iskaren, oftewel het verhaal van de dronken haan (3).


(https://cdn.drawception.com/images/panels/2013/5-20/YE2L2p36yd-14.png)

Tḥajit n uyazid iskaren

ljj n uyazid iggwar di lɣabet. Netta iggwar iggwar iggwar, arami yufa ijj n tziyyat n ccreb.

Inna-as:

"Ooh! Nnhar-a ufiɣ taziyyat-a n ccreb. Nnhar-a ad ggeɣ ijj n ssekra, ad yiri ur ɣar-s bu rḥedd."

Yazid yarzem tazeyyat-nni, a nini cen wiski n tciba niɣ ca nnuε n ccreb ammu, netta yarzem-it, netta icemm arriḥt n ccreb-nni.

Netta icemm arriḥt-nnes, netta iduwwex uca ywda ɣar tmurt.

Taziyyat-nni teqqim zzat-nnes.

Iá¹£bar cwayt, tus-d taqnennect.

Tenna-as: "Aah! nnhar-a yazid iskar."

Tenna-as: "Raja, ura necc ad ggeɣ ijj n rkas."

Nettat truḥ ɣar tziyyat-nni, nettat tarzem-it ammu, tcemm arriḥet, tduwwex, tewda.

Yus-d upabu εawed kifkif.

Inna-as: "Nnhar-a ad ggeɣ ijj n ssekra."

Netta icemm, netta yewda.

Netta yus-d uqzin.

Aqzin yenna-as: "Nnhar-a: yazid d tqnennect d upabu d wiski, nnhar-a ad ggeɣ ijj n ssekra."

Netta igga ijj n ddekket.

Iskar uca yewda.

Yus-d wuccen. Iswa ijj n ddekket, ynna-as: "Yiwy-d arebbi nnhar-a: yazid d tqnennect d upabu."

Iskar.

Yus-d insi.

Ɛawed iswa iskar.

Yus-d ifis.

Inna-as: "Yiwy-d arebbi nnhar-a zzad: ha yazid d tqnennect d upabu."

Yus-d ssbeε.

Wenni d ɣa yasen, ad yaf ccreb dinni, iqqar-as: "Ha ccreb, ha zzad, ha macca."

Ad isew. Isess.

Wenni ɣa iswen rkas ad iwda ɣar tmurt.

SsbeÉ› iswa rkas iwda, ifis iswa rkas iwda.

Aqzin, uccen, insi, kulci munen swin, kulci wdan ɣar tmurt.

Arǧinna, yazid, inder deg ufaqi.

Zeεma truḥ zzayes dduxt-nni, netta d amezwaru i yarzmen taziyyat-nni.

Ixzar ammu: "Ha!"

Ittwala yinsi da, yifis diha d ssbeε diha ywda.

Aqzin d taqnennect d wuccen kulci iwdan.

Inna-as: "Oh, necc xminni skareɣ, tqewwareɣ. Xzar min ggiɣ."

Netta yiwy tsappa-ness uca iwt-iten zzayes. Marra inɣ-iten.

Safi tkemmer tḥajit.


(3) De menseneetster - M. Kossman, blz. 270

iggwar = hij loopt â†' 3 ev. m. onvoltooide tijd van het werkwoord ugur / uyur = lopen

	gebiedende wijs	gebiedende wijs ontkennend
imp. ev.	ugur â†' uyur!	ur ggwar ca!
imp. mv. m.	ugurt â†' uyurt!	ur ggwart ca!
imp. mv. v.	ugurmt â†' uyurmt!	ur ggwarmt ca!

	voltooide tijd	voltooid ontkennend	toekomende tijd
3 ev. m. / netta	iuyur â†' yuyur	ur yuyur ca	ad yuyur
3 ev. v. / nettat	tuyur	ur tuyur ca	a tuyur
1 mv. / neccin	nuyur	ur nuyur ca	a nuyur
1 ev. / necc	uyurɣ	ur uyurɣ ca	ad uyurɣ
3 mv. m. / nitni	uyurn	ur uyurn ca	ad uyurn
3 mv. v. / nitenti	uyurnt	ur uyurnt ca	ad uyurnt
2 ev. / cek / cem	tuyurd	ur tuyurd ca	a tuyurd
2 mv. m. / kenniw	tuyurm	ur tuyurm ca	a tuyurm
2 mv. v. / kennint	tuyurmt	ur tuyurmt ca	a tuyurmt

	onvoltooide tijd	onvoltooid ontkennend	onvoltooid toekomende tijd
3 ev. m. / netta	iggwar â†' yeggwar	ur iggwar ca	ad iggwar
3 ev. v. / nettat	tggwar â†' teggwar	ur teggwar ca	a teggwar
1 mv. / neccin	nggwar â†' neggwar	ur neggwar ca	a neggwar
1 ev. / necc	ggwarɣ	ur ggwarɣ ca	ad ggwarɣ
3 mv. m. / nitni	ggwarn	ur ggwarn ca	ad ggwarn
3 mv. v. / nitenti	ggwarnt	ur ggwarnt ca	ad ggwarnt
2 ev. / cek / cem	tggward  â†' teggward	ur teggward ca	a teggward
2 mv. m. / kenniw	tggwarm  â†' teggwarm	ur teggwarm ca	a teggwarm
2 mv. v. / kennint	tggwarmt â†'  teggwarmt	ur teggwarmt ca	a teggwarmt

yufa = hij heeft gevonden â†' 3 ev. m. voltooide tijd van het werkwoord af = vinden

	gebiedende wijs	gebiedende wijs ontkennend
imp. ev.	af!	ur ttaf ca!
imp. mv. m.	aft â†' afet!	ur ttafet ca!
imp. mv. v.	afmt â†' afemt!	ur ttafemt ca!

	voltooide tijd	voltooid ontkennend	toekomende tijd
3 ev. m. / netta	iufa â†' yufa	ur yufi ca	ad yaf
3 ev. v. / nettat	tufa	ur tufi ca	a taf
1 mv. / neccin	nufa	ur nufi ca	a naf
1 ev. / necc	ufiÉ£	ur ufiÉ£ ca	ad afÉ£ â†' ad afeÉ£
3 mv. m. / nitni	ufin	ur ufin ca	ad afn â†' ad afen
3 mv. v. / nitenti	ufint	ur ufint ca	ad afnt â†' ad afent
2 ev. / cek / cem	tufid	ur tufid ca	a tafd â†' a tafed
2 mv. m. / kenniw	tufim	ur tufim ca	a tafm â†' a tafem
2 mv. v. / kennint	tufimt	ur tufimt ca	a tafmt â†' a tafemt

	onvoltooide tijd	onvoltooid ontkennend	onvoltooid toekomende tijd
3 ev. m. / netta	ittaf	ur ittif ca	ad ittaf
3 ev. v. / nettat	ttaf	ur ttif ca	a ttaf
1 mv. / neccin	nttaf	ur nttif ca	a nttaf
1 ev. / necc	ttafeɣ	ur ttifeɣ ca	ad ttafeɣ
3 mv. m. / nitni	ttafen	ur ttifen ca	ad ttafen
3 mv. v. / nitenti	ttafent	ur ttifent ca	ad ttafent
2 ev. / cek / cem	ttafed	ur ttifed ca	a ttafed
2 mv. m. / kenniw	ttafem	ur ttifem ca	a ttafem
2 mv. v. / kennint	ttafemt	ur ttifemt ca	a ttafemt

inna = hij heeft gezegd â†' 3 ev. m. voltooide tijd van het werkwoord ini = zeggen

	gebiedende wijs	gebiedende wijs ontkennend
imp. ev.	ini!	ur qqar ca!
imp. mv. m.	init!	ur qqart ca!
imp. mv. v.	inimt!	ur qqarmt ca!

	voltooide tijd	voltooid ontkennend	toekomende tijd
3 ev. m. / netta	inna â†' yenna	ur inni ca	ad yini
3 ev. v. / nettat	tnna â†' tenna	ur tenni ca	a tini
1 mv. / neccin	nnna â†' nenna	ur nenni ca	a nini
1 ev. / necc	nniɣ	ur nniɣ ca	ad iniɣ
3 mv. m. / nitni	nnan	ur nnin ca	ad inin
3 mv. v. / nitenti	nnant	ur nnint ca	ad inint
2 ev. / cek / cem	tnnidâ†' tennid	ur tennid ca	a tinid
2 mv. m. / kenniw	tnnam â†' tennam	ur tennim ca	a tinim
2 mv. v. / kennint	tnnamt â†' tennamt	ur tennimt ca	a tinimt

	onvoltooide tijd	onvoltooid ontkennend	onvoltooid toekomende tijd
3 ev. m. / netta	iqqar â†' yeqqar	ur iqqar ca	ad iqqar
3 ev. v. / nettat	tqqar â†' teqqar	ur teqqar ca	a teqqar
1 mv. / neccin	nqqar â†' neqqar	ur neqqar ca	a neqqar
1 ev. / necc	qqarɣ	ur qqarɣ ca	ad qqarɣ
3 mv. m. / nitni	qqarn	ur qqarn ca	ad qqarn
3 mv. v. / nitenti	qqarnt	ur qqarnt ca	ad qqarnt
2 ev. / cek / cem	tqqard â†' teqqard	ur teqqard ca	a teqqard
2 mv. m. / kenniw	tqqarm â†' teqqarm	ur teqqarm ca	a teqqarm
2 mv. v. / kennint	tqqarmt â†' teqqarmt	ur teqqarmt ca	a teqqarmt

ad ggeÉ£ = ik zal doen â†' 1 ev. toekomende tijd van het werkwoord gg = doen

	gebiedende wijs	gebiedende wijs ontkennend
imp. ev.	gg!	ur ttegg ca!
imp. mv. m.	ggt â†' gget!	ur ttegget ca!
imp. mv. v.	ggmt â†' ggemt!	ur tteggemt ca!

	voltooide tijd	voltooid ontkennend	toekomende tijd
3 ev. m. / netta	igga â†' yegga	ur iggi ca	ad yegg
3 ev. v. / nettat	tgga â†' tegga	ur teggi ca	a tegg
1 mv. / neccin	ngga â†' negga	ur neggi ca	a negg
1 ev. / necc	ggiɣ	ur ggiɣ ca	ad ggeɣ
3 mv. m. / nitni	ggin	ur ggin ca	ad ggen
3 mv. v. / nitenti	ggint	ur ggint ca	ad ggent
2 ev. / cek / cem	tggidâ†' teggid	ur teggid ca	a tegged
2 mv. m. / kenniw	tggim â†' teggim	ur teggim ca	a teggem
2 mv. v. / kennint	tggimt â†' teggimt	ur teggimt ca	a teggemt

	onvoltooide tijd	onvoltooid ontkennend	onvoltooid toekomende tijd
3 ev. m. / netta	ittegg	ur ittegg ca	ad ittegg
3 ev. v. / nettat	ttegg	ur ttegg ca	a ttegg
1 mv. / neccin	nttegg	ur nttegg ca	a nttegg
1 ev. / necc	tteggÉ£ â†' tteggeÉ£	ur tteggeÉ£ ca	ad tteggeÉ£
3 mv. m. / nitni	tteggn â†' tteggen	ur tteggen ca	ad tteggen
3 mv. v. / nitenti	tteggnt â†' tteggent	ur tteggent ca	ad tteggent
2 ev. / cek / cem	tteggd â†' ttegged	ur ttegged ca	a ttegged
2 mv. m. / kenniw	tteggm â†' tteggem	ur tteggem ca	a tteggem
2 mv. v. / kennint	tteggmt â†' tteggemt	ur tteggemt ca	a tteggemt

Citaat van: buɛluz op 01/05/2020 om 12:37:57
De werkwoorden, die ik de komende tijd zal gaan vervoegen, ga ik niet zelf verzinnen. Om mezelf wat werk te besparen zal ik de werkwoorden selecteren uit een kort sprookjesverhaal genaamd Tḥajit n uyazid iskaren, oftewel het verhaal van de dronken haan (3).


(https://cdn.drawception.com/images/panels/2013/5-20/YE2L2p36yd-14.png)

Tḥajit n uyazid iskaren
Azul Inco,
Xsegg ac seksig awma, u zix men aarhazj n crab u swix meca hmaas a me sedjeg g cen whiski n ciba,moh sek hed swixt, cek deswid cen nhar whiski n ciba?
Hawed kniu daqarmas e xelli is sekkra nigh la?

a nini cen wiski n tciba


(3) De menseneetster - M. Kossman, blz. 270

ad yiri = hij zal zijn â†' 3 ev. m. toekomende tijd van het werkwoord ili / iri = zijn

	gebiedende wijs	gebiedende wijs ontkennend
imp. ev.	ili â†' iri!	ur ttiri ca!
imp. mv. m.	ilit â†' irit!	ur ttirit ca!
imp. mv. v.	ilit â†' irimt!	ur ttirimt ca!

	voltooide tijd	voltooid ontkennend	toekomende tijd
3 ev. m. / netta	illa â†' iǧa â†' yeǧa	ur yeǧi ca	ad yiri
3 ev. v. / nettat	tlla â†' tǧa â†' teǧa	ur teǧi ca	a tiri
1 mv. / neccin	nlla â†' nǧa â†' neǧa	ur neǧi ca	a niri
1 ev. / necc	lliÉ£ â†' ǧiÉ£	ur ǧiÉ£ ca	ad iriÉ£
3 mv. m. / nitni	llin â†' ǧin	ur ǧin ca	ad irin
3 mv. v. / nitenti	llint â†' ǧint	ur ǧint ca	ad irint
2 ev. / cek / cem	tllid â†' tǧid â†' teǧid	ur teǧid ca	a tirid
2 mv. m. / kenniw	tllim â†' tǧim â†' teǧim	ur teǧim ca	a tirim
2 mv. v. / kennint	tllimt â†' tǧimt â†' teǧimt	ur teǧimt ca	a tirimt

	onvoltooide tijd	onvoltooid ontkennend	onvoltooid toekomende tijd
3 ev. m. / netta	ittiri	ur ittiri ca	ad ittiri
3 ev. v. / nettat	ttiri	ur ttiri ca	a ttiri
1 mv. / neccin	nttiri	ur nttiri ca	a nttiri
1 ev. / necc	ttiriɣ	ur ttiriɣ ca	ad ttiriɣ
3 mv. m. / nitni	ttirin	ur ttirin ca	ad ttirin
3 mv. v. / nitenti	ttirint	ur ttirint ca	ad ttirint
2 ev. / cek / cem	ttirid	ur ttirid ca	a ttirid
2 mv. m. / kenniw	ttirim	ur ttirim ca	a ttirim
2 mv. v. / kennint	ttirimt	ur ttirimt ca	a ttirimt

Citaat van: Chatt in de wildernis op 06/05/2020 om 02:55:26
Azul Inco,
Xsegg ac seksig awma, u zix men aarhazj n crab u swix meca hmaas a me sedjeg g cen whiski n ciba,moh sek hed swixt, cek deswid cen nhar whiski n ciba?
Hawed kniu daqarmas e xelli is sekkra nigh la?

Azul a Chatt-inu!

Lla, necc εemmars ma swiÉ£ wiski n tciba. X wawal n "ssekra", neccin ur das-neqqar ca ammu nican "ssekra". Awal-a yeffeÉ£-d zi taεrabt = سَكÙ'َرَ. Neccin neqqar-as "scar" = dronken worden niÉ£ "esseccaret" = alcoholisme niÉ£ "askayri" = alcoholist. Iwalen-a marra qqnen-d É£ar wawal n "ssekra". Maca ura neccin neqqar "É£ella" = dronken worden.

(https://www.valkwijn.nl/image.php?source=templates/valk_wijn/prodimg/88s8nk97_1.png&size=300)

yarzem = hij heeft geopend â†' 3 ev. m. voltooide tijd van het werkwoord arzem = openen

	gebiedende wijs	gebiedende wijs ontkennend
imp. ev.	arzem!	ur arzzem ca!
imp. mv. m.	arzmt â†' arzmet!	ur arzzmet ca!
imp. mv. v.	arzmmt â†' arzmemt!	ur arzzmemt ca!

	voltooide tijd	voltooid ontkennend	toekomende tijd
3 ev. m. / netta	iarzem â†' yarzem	ur yarzim ca	ad yarzem
3 ev. v. / nettat	tarzem	ur tarzim ca	a tarzem
1 mv. / neccin	narzem	ur narzim ca	a narzem
1 ev. / necc	arzmÉ£ â†' arzmeÉ£	ur arzimeÉ£ ca	ad arzmeÉ£
3 mv. m. / nitni	arzmn â†' arzmen	ur arzimen ca	ad arzmen
3 mv. v. / nitenti	arzmnt â†' arzment	ur arziment ca	ad arzment
2 ev. / cek / cem	tarzmd â†' tarzmed	ur tarzimed ca	a tarzmed
2 mv. m. / kenniw	tarzmm â†' tarzmem	ur tarzimem ca	a tarzmem
2 mv. v. / kennint	tarzmmt â†' tarzmemt	ur tarzimemt ca	a tarzmemt

	onvoltooide tijd	onvoltooid ontkennend	onvoltooid toekomende tijd
3 ev. m. / netta	yarzzem	ur yarzzem ca	ad yarzzem
3 ev. v. / nettat	tarzzem	ur tarzzem ca	a tarzzem
1 mv. / neccin	narzzem	ur narzzem ca	a narzzem
1 ev. / necc	arzzmÉ£ â†' arzzmeÉ£	ur arzzmeÉ£ ca	ad arzzmeÉ£
3 mv. m. / nitni	arzzmn â†' arzzmen	ur arzzmen ca	ad arzzmen
3 mv. v. / nitenti	arzzmnt â†' arzzment	ur arzzment ca	ad arzzment
2 ev. / cek / cem	tarzzmd â†' tarzzmed	ur tarzzmed ca	a tarzzmed
2 mv. m. / kenniw	tarzzmm â†' tarzzmem	ur tarzzmem ca	a tarzzmem
2 mv. v. / kennint	tarzzmmt â†' tarzzmemt	ur tarzzmemt ca	a tarzzmemt

icemm = hij heeft geroken â†' 3 ev. m. voltooide tijd van het werkwoord cemm = ruiken

	gebiedende wijs	gebiedende wijs ontkennend
imp. ev.	cemm!	ur ttcemma ca!
imp. mv. m.	cemmt â†' cemmet!	ur ttcemmat ca!
imp. mv. v.	cemmmt â†' cemmemt!	ur ttcemmamt ca!

	voltooide tijd	voltooid ontkennend	toekomende tijd
3 ev. m. / netta	icemm	ur icemm ca	ad icemm
3 ev. v. / nettat	tcemm	ur tcemm ca	a tcemm
1 mv. / neccin	ncemm	ur ncemm ca	a ncemm
1 ev. / necc	cemmÉ£ â†' cemmeÉ£	ur cemmeÉ£ ca	ad cemmeÉ£
3 mv. m. / nitni	cemmn â†' cemmen	ur cemmen ca	ad cemmen
3 mv. v. / nitenti	cemmnt â†' cemment	ur cemment ca	ad cemment
2 ev. / cek / cem	tcemmd â†' tcemmed	ur tcemmed ca	a tcemmed
2 mv. m. / kenniw	tcemmm â†' tcemmem	ur tcemmem ca	a tcemmem
2 mv. v. / kennint	tcemmmt â†' tcemmemt	ur tcemmemt ca	a tcemmemt

	onvoltooide tijd	onvoltooid ontkennend	onvoltooid toekomende tijd
3 ev. m. / netta	ittcemma	ur ittcemmi ca	ad ittcemma
3 ev. v. / nettat	ttcemma	ur ttcemmi ca	a ttcemma
1 mv. / neccin	nttcemma	ur nttcemmi ca	a nttcemma
1 ev. / necc	ttcemmÉ£ â†' ttcemmeÉ£	ur ttcemmiÉ£ ca	ad ttcemmeÉ£
3 mv. m. / nitni	ttcemmn â†' ttcemmen	ur ttcemmin ca	ad ttcemmen
3 mv. v. / nitenti	ttcemmnt â†' ttcemment	ur ttcemmint ca	ad ttcemment
2 ev. / cek / cem	ttcemmd â†' ttcemmed	ur ttcemmid ca	a ttcemmed
2 mv. m. / kenniw	ttcemmm â†' ttcemmem	ur ttcemmim ca	a ttcemmem
2 mv. v. / kennint	ttcemmmt â†' ttcemmemt	ur ttcemmimt ca	a ttcemmemt

iduwwex = hij is duizelig geworden â†' 3 ev. m. voltooide tijd van het werkwoord duwwex = duizelig worden

	gebiedende wijs	gebiedende wijs ontkennend
imp. ev.	duwwex!	ur dduwwax ca!
imp. mv. m.	duwwxt â†' duwwxet!	ur dduwwaxet ca!
imp. mv. v.	duwwxmt â†' duwwxemt!	ur dduwaxemt ca!

	voltooide tijd	voltooid ontkennend	toekomende tijd
3 ev. m. / netta	iduwwex	ur iduwwex ca	ad iduwwex
3 ev. v. / nettat	tduwwex	ur tduwwex ca	a tduwwex
1 mv. / neccin	nduwwex	ur nduwwex ca	a nduwwex
1 ev. / necc	duwwxÉ£ â†' duwwxeÉ£	ur duwwxeÉ£ ca	ad duwwxeÉ£
3 mv. m. / nitni	duwwxn â†' duwwxen	ur duwwxen ca	ad duwwxen
3 mv. v. / nitenti	duwwxnt â†' duwwxent	ur duwwxent ca	ad duwwxent
2 ev. / cek / cem	tduwwxd â†' tduwwxed	ur tduwwxed ca	a tduwwxed
2 mv. m. / kenniw	tduwwxm â†' tduwwxem	ur tduwwxem ca	a tduwwxem
2 mv. v. / kennint	tduwwxmt â†' tduwwxemt	ur tduwwxemt ca	a tduwwxemt

	onvoltooide tijd	onvoltooid ontkennend	onvoltooid toekomende tijd
3 ev. m. / netta	idduwwax	ur idduwwix ca	ad idduwwax
3 ev. v. / nettat	tdduwwax	ur tdduwwix ca	a tdduwwax
1 mv. / neccin	ndduwwax	ur ndduwwix ca	a ndduwwax
1 ev. / necc	dduwwaxÉ£ â†' dduwwaxeÉ£	ur dduwwixeÉ£ ca	ad dduwwaxeÉ£
3 mv. m. / nitni	dduwwaxn â†' dduwwaxen	ur dduwwixen ca	ad dduwwaxen
3 mv. v. / nitenti	dduwwaxnt â†' dduwwaxent	ur dduwwixent ca	ad dduwwaxent
2 ev. / cek / cem	tdduwwaxd â†' tdduwwaxed	ur tdduwwixed ca	a tdduwwaxed
2 mv. m. / kenniw	tdduwwaxm â†' tdduwwaxem	ur tdduwwixem ca	a tdduwwaxem
2 mv. v. / kennint	tdduwwaxmt â†' tdduwwaxemt	ur tdduwwixemt ca	a tdduwwaxemt

yewḍa = hij is gevallen â†' 3 ev. m. voltooide tijd van het werkwoord wḍa = vallen

	gebiedende wijs	gebiedende wijs ontkennend
imp. ev.	wḍa!	ur weṭṭa ca!
imp. mv. m.	wḍat!	ur weṭṭat ca!
imp. mv. v.	wḍamt!	ur weṭṭamt ca!

	voltooide tijd	voltooid ontkennend	toekomende tijd
3 ev. m. / netta	iwḍa â†' yewḍa	ur iwḍi ca	ad iwḍa
3 ev. v. / nettat	twḍa â†' tewḍa	ur tewḍi ca	a tewḍa
1 mv. / neccin	nwḍa â†' newḍa	ur newḍi ca	a newḍa
1 ev. / necc	wḍiɣ	ur wḍiɣ ca	ad wḍiɣ
3 mv. m. / nitni	wḍan	ur wḍin ca	ad wḍan
3 mv. v. / nitenti	wḍant	ur wḍint ca	ad wḍant
2 ev. / cek / cem	twḍid â†' tewḍid	ur tewḍid ca	a tewḍid
2 mv. m. / kenniw	twḍam â†' tewḍam	ur tewḍim ca	a tewḍam
2 mv. v. / kennint	twḍamt â†' tewḍamt	ur tewḍimt ca	a tewḍamt

	onvoltooide tijd	onvoltooid ontkennend	onvoltooid toekomende tijd
3 ev. m. / netta	iweá¹­á¹­a	ur iweá¹­á¹­i ca	ad iweá¹­á¹­a
3 ev. v. / nettat	tweá¹­á¹­a	ur tweá¹­á¹­i ca	a tweá¹­á¹­a
1 mv. / neccin	nweá¹­á¹­a	ur nweá¹­á¹­i ca	a nweá¹­á¹­a
1 ev. / necc	weṭṭiɣ	ur weṭṭiɣ ca	ad weṭṭiɣ
3 mv. m. / nitni	weá¹­á¹­an	ur weá¹­á¹­in ca	ad weá¹­á¹­an
3 mv. v. / nitenti	weá¹­á¹­ant	ur weá¹­á¹­int ca	ad weá¹­á¹­ant
2 ev. / cek / cem	tweá¹­á¹­id	ur tweá¹­á¹­id ca	a tweá¹­á¹­id
2 mv. m. / kenniw	tweá¹­á¹­am	ur tweá¹­á¹­im ca	a tweá¹­á¹­am
2 mv. v. / kennint	tweá¹­á¹­amt	ur tweá¹­á¹­imt ca	a tweá¹­á¹­amt

teqqim = zij heeft gezeten â†' 3 ev. v. voltooide tijd van het werkwoord qim = zitten

	gebiedende wijs	gebiedende wijs ontkennend
imp. ev.	qim!	ur ttɣima ca!
imp. mv. m.	qimt â†' qimet!	ur ttÉ£imat ca!
imp. mv. v.	qimmt â†' qimemt!	ur ttÉ£imamt ca!

	voltooide tijd	voltooid ontkennend	toekomende tijd
3 ev. m. / netta	iqqim â†' yeqqim	ur iqqim ca	ad iqqim
3 ev. v. / nettat	tqqim â†' teqqim	ur teqqim ca	a teqqim
1 mv. / neccin	nqqim â†' neqqim	ur neqqim ca	a neqqim
1 ev. / necc	qqimÉ£ â†' qqimeÉ£	ur qqimeÉ£ ca	ad qqimeÉ£
3 mv. m. / nitni	qqimn â†' qqimen	ur qqimen ca	ad qqimen
3 mv. v. / nitenti	qqimnt â†' qqiment	ur qqiment ca	ad qqiment
2 ev. / cek / cem	tqqimd â†' teqqimed	ur teqqimed ca	a teqqimed
2 mv. m. / kenniw	tqqimm â†' teqqimem	ur teqqimem ca	a teqqimem
2 mv. v. / kennint	tqqimmt â†' teqqimemt	ur teqqimemt ca	a teqqimemt

	onvoltooide tijd	onvoltooid ontkennend	onvoltooid toekomende tijd
3 ev. m. / netta	ittɣima	ur ittɣimi ca	ad ittɣima
3 ev. v. / nettat	ttɣima	ur ttɣimi ca	a ttɣima
1 mv. / neccin	nttɣima	ur nttɣimi ca	a nttɣima
1 ev. / necc	ttɣimiɣ	ur ttɣimiɣ ca	ad ttɣimiɣ
3 mv. m. / nitni	ttɣiman	ur ttɣimin ca	ad ttɣiman
3 mv. v. / nitenti	ttɣimant	ur ttɣimint ca	ad ttɣimant
2 ev. / cek / cem	ttɣimid	ur ttɣimid ca	a ttɣimid
2 mv. m. / kenniw	ttɣimam	ur ttɣimim ca	a ttɣimam
2 mv. v. / kennint	ttɣimamt	ur ttɣimimt ca	a ttɣimamt

iá¹£bar = hij heeft gewacht â†' 3 ev. m. voltooide tijd van het werkwoord á¹£bar = wachten

	gebiedende wijs	gebiedende wijs ontkennend
imp. ev.	á¹£bar!	ur á¹£ebbar ca!
imp. mv. m.	á¹£bart!	ur á¹£ebbart ca!
imp. mv. v.	á¹£barmt!	ur á¹£ebbarmt ca!

	voltooide tijd	voltooid ontkennend	toekomende tijd
3 ev. m. / netta	iá¹£bar â†' yeá¹£bar	ur iá¹£bir ca	ad iá¹£bar
3 ev. v. / nettat	tá¹£bar â†' teá¹£bar	ur teá¹£bir ca	a teá¹£bar
1 mv. / neccin	ná¹£bar â†' neá¹£bar	ur neá¹£bir ca	a nesÌ£bar
1 ev. / necc	ṣbarɣ	ur ṣbirɣ ca	ad ṣbarɣ
3 mv. m. / nitni	á¹£barn	ur á¹£birn ca	ad á¹£barn
3 mv. v. / nitenti	á¹£barnt	ur á¹£birnt ca	ad á¹£barnt
2 ev. / cek / cem	tá¹£bard â†' teá¹£bard	ur teá¹£bird ca	a teá¹£bard
2 mv. m. / kenniw	tá¹£barm â†' teá¹£barm	ur teá¹£birm ca	a teá¹£barm
2 mv. v. / kennint	tá¹£barmt â†' teá¹£barmt	ur teá¹£birmt ca	a teá¹£barmt

	onvoltooide tijd	onvoltooid ontkennend	onvoltooid toekomende tijd
3 ev. m. / netta	iá¹£ebbar	ur iá¹£ebbar ca	ad iá¹£ebbar
3 ev. v. / nettat	tá¹£ebbar	ur tá¹£ebbar ca	a tá¹£ebbar
1 mv. / neccin	ná¹£ebbar	ur ná¹£ebbar ca	a ná¹£ebbar
1 ev. / necc	ṣebbarɣ	ur ṣebbarɣ ca	ad ṣebbarɣ
3 mv. m. / nitni	á¹£ebbarn	ur á¹£ebbarn ca	ad á¹£ebbarn
3 mv. v. / nitenti	á¹£ebbarnt	ur á¹£ebbarnt ca	ad á¹£ebbarnt
2 ev. / cek / cem	tá¹£ebbard	ur tá¹£ebbard ca	a tá¹£ebbard
2 mv. m. / kenniw	tá¹£ebbarm	ur tá¹£ebbarm ca	a tá¹£ebbarm
2 mv. v. / kennint	tá¹£ebbarmt	ur tá¹£ebbarmt ca	a tá¹£ebbarmt

tus-d = zij is gekomen â†' 3 ev. v. voltooide tijd van het werkwoord as-d = komen

	gebiedende wijs	gebiedende wijs ontkennend
imp. ev.	as-d!	ur-d ttas ca!
imp. mv. m.	ast-d â†' asettiw-d!	ur-d ttaset ca!
imp. mv. v.	asmt-d â†' asemt-id!	ur-d ttasemt ca!

	voltooide tijd	voltooid ontkennend	toekomende tijd
3 ev. m. / netta	ius-d â†' yus-d	ur-d yusi ca	ad-d yas
3 ev. v. / nettat	tus-d	ur-d tusi ca	a-d tas
1 mv. / neccin	nus-d	ur-d nusi ca	a-d nas
1 ev. / necc	usiÉ£-d	ur-d usiÉ£ ca	ad-d asÉ£ â†' ad-d aseÉ£
3 mv. m. / nitni	usin-d	ur-d usin ca	ad-d asn â†' ad-d asen
3 mv. v. / nitenti	usint-d â†' usint-id	ur-d usint ca	ad-d asnt â†' ad-d asent
2 ev. / cek / cem	tusid-d	ur-d tusid ca	a-d tasd â†' a-d tased
2 mv. m. / kenniw	tusim-d	ur-d tusim ca	a-d tasm â†' a-d tasem
2 mv. v. / kennint	tusimt-d â†' tusimt-id	ur-d tusimt ca	a-d tasmt â†' a-d tasemt

	onvoltooide tijd	onvoltooid ontkennend	onvoltooid toekomende tijd
3 ev. m. / netta	ittas-d	ur-d ittis ca	ad-d ittas
3 ev. v. / nettat	ttas-d	ur-d ttis ca	a-d ttas
1 mv. / neccin	nttas-d	ur-d nttis ca	a-d nttas
1 ev. / necc	ttasÉ£-d â†' ttasseÉ£-d	ur-d ttiseÉ£ ca	ad-d ttasseÉ£
3 mv. m. / nitni	ttasn-d â†' ttasen-d	ur-d ttisen ca	ad-d tassen
3 mv. v. / nitenti	ttasnt-d â†' ttasent-id	ur-d ttisent ca	ad-d tassent
2 ev. / cek / cem	ttasd-d â†' ttased-d	ur-d ttised ca	a-d ttased
2 mv. m. / kenniw	ttasm-d â†' ttasem-d	ur-d ttisem ca	a-d ttasem
2 mv. v. / kennint	ttasmt-d â†' ttassemt-id	ur-d ttisemt ca	a-d ttasemt

iskar = hij is dronken geworden â†' 3 ev. m. voltooide tijd van het werkwoord skar / scar = dronken worden

	gebiedende wijs	gebiedende wijs ontkennend
imp. ev.	skar â†' scar!	ur seccar ca!
imp. mv. m.	skart â†' scart!	ur seccart ca!
imp. mv. v.	skarmt â†' scarmt!	ur seccarmt ca!

	voltooide tijd	voltooid ontkennend	toekomende tijd
3 ev. m. / netta	iscar â†' yescar	ur iscar ca	ad iscar
3 ev. v. / nettat	tscar â†' tescar	ur tescar ca	a tescar
1 mv. / neccin	nscar â†' nescar	ur nescar ca	a nescar
1 ev. / necc	scarɣ	ur scarɣ ca	ad scarɣ
3 mv. m. / nitni	scarn	ur scarn ca	ad scarn
3 mv. v. / nitenti	scarnt	ur scarnt ca	ad scarnt
2 ev. / cek / cem	tscard â†' tescard	ur tescard ca	a tescard
2 mv. m. / kenniw	tscarm â†' tescarm	ur tescarm ca	a tescarm
2 mv. v. / kennint	tscamt â†' tescarmt	ur tescarmt ca	a tescarmt

	onvoltooide tijd	onvoltooid ontkennend	onvoltooid toekomende tijd
3 ev. m. / netta	isccar â†' iseccar	ur iseccar ca	ad iseccar
3 ev. v. / nettat	tsccar â†' tseccar	ur tseccar ca	a tseccar
1 mv. / neccin	nsccar â†' nseccar	ur nseccar ca	a nseccar
1 ev. / necc	sccarÉ£  â†' seccarÉ£	ur seccarÉ£ ca	ad seccarÉ£
3 mv. m. / nitni	sccarn â†' seccarnt	ur seccarn ca	ad seccarn
3 mv. v. / nitenti	sccarnt â†' seccarnt	ur seccarnt ca	ad seccarnt
2 ev. / cek / cem	tsccard â†' tseccard	ur tseccard ca	a tseccard
2 mv. m. / kenniw	tsccarm â†' tseccarm	ur tseccarm ca	a tseccarm
2 mv. v. / kennint	tsccarmt â†' tseccarmt	ur tseccarmt ca	a tseccarmt

raja = wacht â†' imp. ev. gebiedende wijs van het werkwoord raja = wachten

	gebiedende wijs	gebiedende wijs ontkennend
imp. ev.	raja!	ur ttraja ca!
imp. mv. m.	rajat!	ur ttrajat ca!
imp. mv. v.	rajamt	ur ttrajamt ca!

	voltooide tijd	voltooid ontkennend	toekomende tijd
3 ev. m. / netta	iraja	ur iriji ca	ad iraja
3 ev. v. / nettat	traja	ur triji ca	a traja
1 mv. / neccin	nraja	ur nriji ca	a nraja
1 ev. / necc	rajiɣ	ur rijiɣ ca	ad rajiɣ
3 mv. m. / nitni	rajan	ur rijin ca	ad rajan
3 mv. v. / nitenti	rajant	ur rijint ca	ad rajant
2 ev. / cek / cem	trajid	ur trijid ca	a trajid
2 mv. m. / kenniw	trajam	ur trijim ca	a trajam
2 mv. v. / kennint	trajamt	ur trijimt ca	a trajamt

	onvoltooide tijd	onvoltooid ontkennend	onvoltooid toekomende tijd
3 ev. m. / netta	ittraja	ur ittriji ca	ad ittraja
3 ev. v. / nettat	ttraja	ur ttriji ca	a ttraja
1 mv. / neccin	nttraja	ur nttriji ca	a nttraja
1 ev. / necc	ttrajiɣ	ur ttrijiɣ ca	ad ttrajiɣ
3 mv. m. / nitni	ttrajan	ur ttrijin ca	ad ttrajan
3 mv. v. / nitenti	ttrajant	ur ttrijint ca	ad rajant
2 ev. / cek / cem	ttrajid	ur ttrijid ca	a ttrajid
2 mv. m. / kenniw	ttrajam	ur ttrijim ca	a ttrajam
2 mv. v. / kennint	ttrajamt	ur ttrijimt ca	a ttrajamt

truḥ = zij is gegaan â†' 3 ev. v. voltooide tijd van het werkwoord ruḥ = gaan

	gebiedende wijs	gebiedende wijs ontkennend
imp. ev.	ruḥ!	ur ttraḥ ca!
imp. mv. m.	ruḥt â†' ruḥet!	ur ttraḥet ca!
imp. mv. v.	ruḥmt â†' ruḥemt!	ur ttraḥemt ca!

	voltooide tijd	voltooid ontkennend	toekomende tijd
3 ev. m. / netta	iruḥ	ur iruḥ ca	ad iraḥ
3 ev. v. / nettat	truḥ	ur truḥ ca	a traḥ
1 mv. / neccin	nruḥ	ur nruḥ ca	a nraḥ
1 ev. / necc	ruḥɣ â†' ruḥeÉ£	ur ruḥeÉ£ ca	ad raḥeÉ£
3 mv. m. / nitni	ruḥn â†' ruḥen	ur ruḥen ca	ad raḥen
3 mv. v. / nitenti	ruḥnt â†' ruḥent	ur ruḥent ca	ad raḥent
2 ev. / cek / cem	truḥd â†' truḥed	ur truḥed ca	a traḥed
2 mv. m. / kenniw	truḥm â†' truḥem	ur truḥem ca	a traḥem
2 mv. v. / kennint	truḥmt â†' truḥemt	ur truḥemt ca	a traḥemt

	onvoltooide tijd	onvoltooid ontkennend	onvoltooid toekomende tijd
3 ev. m. / netta	ittraḥ	ur ittriḥ ca	ad ittraḥ
3 ev. v. / nettat	ttraḥ	ur ttriḥ ca	a ttraḥ
1 mv. / neccin	nttraḥ	ur nttriḥ ca	a nttraḥ
1 ev. / necc	ttraḥɣ â†' ttraḥeÉ£	ur ttriḥeÉ£ ca	ad ttraḥeÉ£
3 mv. m. / nitni	ttraḥn â†' ttraḥen	ur ttriḥen ca	ad ttraḥen
3 mv. v. / nitenti	ttraḥnt â†' ttraḥent	ur ttriḥent ca	ad ttraḥent
2 ev. / cek / cem	ttraḥd â†' ttraḥed	ur ttriḥed ca	a ttraḥed
2 mv. m. / kenniw	ttraḥm â†' ttraḥem	ur ttriḥem ca	a ttraḥem
2 mv. v. / kennint	ttraḥmt â†' ttraḥemt	ur ttriḥemt ca	a ttraḥemt

iswa = hij heeft gedronken â†' 3 ev. m. voltooide tijd van het werkwoord sew / su = drinken

	gebiedende wijs	gebiedende wijs ontkennend
imp. ev.	sw â†' sew â†' su!	ur sess ca!
imp. mv. m.	swt â†' swet!	ur sset ca!
imp. mv. v.	swmt â†' swemt	ur ssemt ca!

	voltooide tijd	voltooid ontkennend	toekomende tijd
3 ev. m. / netta	iswa â†' yeswa	ur iswi ca	ad isu
3 ev. v. / nettat	tswa â†' teswa	ur teswi ca	a tsu
1 mv. / neccin	nswa â†' neswa	ur neswi ca	a nsu
1 ev. / necc	swiɣ	ur swiɣ ca	ad sweɣ
3 mv. m. / nitni	swin	ur swin ca	ad swen
3 mv. v. / nitenti	swint	ur swint ca	ad swent
2 ev. / cek / cem	tswid â†' teswid	ur teswid ca	a teswed
2 mv. m. / kenniw	tswim â†' teswim	ur teswim ca	a teswem
2 mv. v. / kennint	tswimt â†' teswimt	ur teswimt ca	a teswemt

	onvoltooide tijd	onvoltooid ontkennend	onvoltooid toekomende tijd
3 ev. m. / netta	isess	ur isess ca	ad isess
3 ev. v. / nettat	tsess	ur tsess ca	a tsess
1 mv. / neccin	nsess	ur nsess ca	a nsess
1 ev. / necc	sseÉ£ â†' esseÉ£	ur esseÉ£ ca	ad esseÉ£
3 mv. m. / nitni	ssen â†' essen	ur essen ca	ad essen
3 mv. v. / nitenti	ssent â†' essent	ur essent ca	ad essent
2 ev. / cek / cem	tssed â†' tessed	ur tessed ca	a tessed
2 mv. m. / kenniw	tssem â†' tessem	ur tessem ca	a tessem
2 mv. v. / kennint	tssemt â†' tessemt	ur tessemt ca	a tessemt

yiwi-d = hij heeft meegebracht â†' 3 ev. m. voltooide tijd van het werkwoord awi-d = meebrengen

	gebiedende wijs	gebiedende wijs ontkennend
imp. ev.	awi-d!	ur-d ttawi ca!
imp. mv. m.	awyt-d â†' awyettiw-d!	ur-d ttawyet ca!
imp. mv. v.	awymt-d â†' awyemt-id!	ur-d ttawyemt ca!

	voltooide tijd	voltooid ontkennend	toekomende tijd
3 ev. m. / netta	iiwi-d â†' yiwi-d	ur-d yiwi ca	ad-d yawi
3 ev. v. / nettat	tiwi-d	ur-d tiwi ca	a-d tawi
1 mv. / neccin	niwi-d	ur-d niwi ca	a-d nawi
1 ev. / necc	iwyÉ£-d â†' iwyeÉ£-d	ur-d iwyeÉ£ ca	ad-d awyeÉ£
3 mv. m. / nitni	iwyn-d â†' iwyen-d	ur-d iwyen ca	ad-d awyen
3 mv. v. / nitenti	iwynt-d â†' iwyent-id	ur-d iwyent ca	ad-d awyent
2 ev. / cek / cem	tiwyd-d â†' tiwyed-d	ur-d tiwyed ca	a-d tawyed
2 mv. m. / kenniw	tiwym-d â†' tiwyem-d	ur-d tiwyem ca	a-d tawyem
2 mv. v. / kennint	tiwymt-d â†' tiwyemt-id	ur-d tiwyemt ca	a-d tawyemt

	onvoltooide tijd	onvoltooid ontkennend	onvoltooid toekomende tijd
3 ev. m. / netta	ittawi-d	ur-d ittiwi ca	ad-d ittawi
3 ev. v. / nettat	ttawi-d	ur-d ttiwi ca	a-d ttawi
1 mv. / neccin	nttawi-d	ur-d nttiwi ca	a-d nttawi
1 ev. / necc	ttawyÉ£-d â†' ttawyeÉ£-d	ur-d ttiwyeÉ£ ca	ad-d ttawyeÉ£
3 mv. m. / nitni	ttawyn-d â†' ttawyen-d	ur-d ttiwyen ca	ad-d ttawyen
3 mv. v. / nitenti	ttawynt-d â†' ttawyent-id	ur-d ttiwyent ca	ad-d ttawyent
2 ev. / cek / cem	ttawyd-d â†' ttawyed-d	ur-d ttiwyed ca	a-d ttawyed
2 mv. m. / kenniw	ttawym-d â†' ttawyem-d	ur-d ttiwyem ca	a-d ttawyem
2 mv. v. / kennint	ttawymt-d â†' ttawyemt-id	ur-d ttiwyemt ca	a-d ttawyemt

munen = ze zijn samengekomen â†' 3 mv. m. voltooide tijd van het werkwoord mun = samenkomen

	gebiedende wijs	gebiedende wijs ontkennend
imp. ev.	mun!	ur ttmuna ca!
imp. mv. m.	munt â†' munet!	ur ttmunat ca!
imp. mv. v.	munmt â†' munemt!	ur ttmunamt ca!

	voltooide tijd	voltooid ontkennend	toekomende tijd
3 ev. m. / netta	imun	ur imun ca	ad imun
3 ev. v. / nettat	tmun	ur tmun ca	a tmun
1 mv. / neccin	nmun	ur nmun ca	a nmun
1 ev. / necc	munÉ£ â†' muneÉ£	ur muneÉ£ ca	ad muneÉ£
3 mv. m. / nitni	munn â†' munen	ur munen ca	ad munen
3 mv. v. / nitenti	munnt â†' munent	ur munent ca	ad munent
2 ev. / cek / cem	tmund â†' tmuned	ur tmuned ca	a tmuned
2 mv. m. / kenniw	tmunm â†' tmunem	ur tmunem ca	a tmunem
2 mv. v. / kennint	tmunmt â†' tmunemt	ur tmunemt ca	a tmunemt

	onvoltooide tijd	onvoltooid ontkennend	onvoltooid toekomende tijd
3 ev. m. / netta	ittmuna	ur ittmuna ca	ad ittmuna
3 ev. v. / nettat	ttmuna	ur ttmuna ca	a ttmuna
1 mv. / neccin	nttmuna	ur nttmuna ca	a nttmuna
1 ev. / necc	ttmuniɣ	ur ttmuniɣ ca	ad ttmuniɣ
3 mv. m. / nitni	ttmunn â†' ttmunen	ur ttmunen ca	ad ttmunen
3 mv. v. / nitenti	ttmunnt â†' ttmunent	ur ttmunent ca	ad ttmunent
2 ev. / cek / cem	ttmunid	ur ttmunid ca	a ttmunid
2 mv. m. / kenniw	ttmunm â†' ttmunem	ur ttmunem ca	a ttmunem
2 mv. v. / kennint	ttmunmt â†' ttmunemt	ur ttmunemt ca	a ttmunemt

ittwara = hij ziet â†' 3 ev. m. onvoltooide tijd van het werkwoord wala / wara = zien

	gebiedende wijs	gebiedende wijs ontkennend
imp. ev.	wala â†' wara!	ur ttwara ca!
imp. mv. m.	walat â†' warat!	ur ttwarat ca!
imp. mv. v.	walamt â†' waramt!	ur ttwaramt ca!

	voltooide tijd	voltooid ontkennend	toekomende tijd
3 ev. m. / netta	iwara	ur iwara ca	ad iwara
3 ev. v. / nettat	twara	ur twara ca	a twara
1 mv. / neccin	nwara	ur nwara ca	a nwara
1 ev. / necc	wariɣ	ur wariɣ ca	ad wariɣ
3 mv. m. / nitni	waran	ur waran ca	ad waran
3 mv. v. / nitenti	warant	ur warant ca	ad warant
2 ev. / cek / cem	twarid	ur twarid ca	a twarid
2 mv. m. / kenniw	twaram	ur twaram ca	a twaram
2 mv. v. / kennint	twaramt	ur twaramt ca	a twaramt

	onvoltooide tijd	onvoltooid ontkennend	onvoltooid toekomende tijd
3 ev. m. / netta	ittwara	ur ittwiri ca	ad ittwara
3 ev. v. / nettat	ttwara	ur ttwiri ca	a ttwara
1 mv. / neccin	nttwara	ur nttwiri ca	a nttwara
1 ev. / necc	ttwariɣ	ur ttwiriɣ ca	ad ttwariɣ
3 mv. m. / nitni	ttwaran	ur ttwirin ca	ad ttwaran
3 mv. v. / nitenti	ttwarant	ur ttwirint ca	ad ttwarant
2 ev. / cek / cem	ttwarid	ur ttwirid ca	a ttwarid
2 mv. m. / kenniw	ttwaram	ur ttwirim ca	a ttwaram
2 mv. v. / kennint	ttwaramt	ur ttwirimt ca	a ttwaramt

Azul,

Bij de ontkennende vorm in de onvoltooide tijd gebruik je ‘ca’, bij ons is dat ‘ci’ en dat zie ik ook terug in de Darija-dialecten. Woorden zoals ‘ci haja’ dat: een klein beetje bij ons betekent. Bij Darija-sprekers lijkt het meer ‘een’ of ‘iets’ te betekenen. Ook zij gebruiken het in de ontkennende vorm maar dan zonder een klinker op het eind. Voorbeelden: Ma 3endi c (ik heb het niet) of in ‘ma t xaf c’ dat ‘wees niet bang’ betekent.

Wat is jouw kijk hier op? Is dit van Amazigh origine of toch van het Arabisch?

In de voltooide vorm gebruik je, als ik het goed heb, geen ‘ca’ of ‘ci’.

War ittet war isses. ( bij jullie).
Ur itett ur isess. (hoog- Awayighers).
Uy itett uy sess. (plat- Awayigers) waarbij de r+i een y wordt.

Een metafoor dat ik uit mijn eigen dialect ken: Uy ketsi, uy srusi, ( de K is een zachte G). Letterlijk betekent: Hij neemt niets op en laat niets neer. Dit wordt gebruikt om een situatie te omschrijven waarin iemand totaal geen rol van betekenis heeft.

Citaat van: Botermes op 02/08/2020 om 13:27:13
Azul,

Bij de ontkennende vorm in de onvoltooide tijd gebruik je ‘ca’, bij ons is dat ‘ci’ en dat zie ik ook terug in de Darija-dialecten. Woorden zoals ‘ci haja’ dat: een klein beetje bij ons betekent. Bij Darija-sprekers lijkt het meer ‘een’ of ‘iets’ te betekenen. Ook zij gebruiken het in de ontkennende vorm maar dan zonder een klinker op het eind. Voorbeelden: Ma 3endi c (ik heb het niet) of in ‘ma t xaf c’ dat ‘wees niet bang’ betekent.

Wat is jouw kijk hier op? Is dit van Amazigh origine of toch van het Arabisch?

Azul,

Dat is inderdaad overgenomen uit het Arabisch â†'  شيء = iets; een klein beetje. In het Darija wordt de ontkenning bij werkwoorden gevormd uit 2 delen: (ma ___ c) en soms ook (ma ___ ci).

- ma kan-cuf c =  ik zie niet
- ma kan-cuf ci = ik zie helemaal niets
- ma εend-i  c = ik heb niet
- ma εend-i  ci = ik heb helemaal niets
- ma-ci dyal-i â†' maci bu-inu = is niet van mij 

In het Tarifit wordt de ontkenning bij werkwoorden ook gevormd uit 2 delen (ur ___ ca). De uitspraak van zowel 1e als 2e deel van ontkenning kan lokaal verschillen: (ur / war / wa) en (ci / ca / cay). In het Taqbaylit wordt de ontkenning bij werkwoorden gevormd uit de 2 delen (ur ___ ara):

- 1 ev. voltooid ontkennend â†' ur cciÉ£ ca â†' ur ččiÉ£ ara = ik heb niet gegeten
- 1 ev. onvoltooid ontkennend â†' ur tetteÉ£ ca â†' ur tetteÉ£ ara = ik eet niet

Citaat van: Botermes op 02/08/2020 om 13:46:14
In de voltooide vorm gebruik je, als ik het goed heb, geen ‘ca’ of ‘ci’.

War ittet war isses. ( bij jullie).
Ur itett ur isess. (hoog- Awayighers).
Uy itett uy sess. (plat- Awayigers) waarbij de r+i een y wordt.

Een metafoor dat ik uit mijn eigen dialect ken: Uy ketsi, uy srusi, ( de K is een zachte G). Letterlijk betekent: Hij neemt niets op en laat niets neer. Dit wordt gebruikt om een situatie te omschrijven waarin iemand totaal geen rol van betekenis heeft.

De 2-delige ontkenning van werkwoorden (ur ___ ca) kun je in principe voor alle tijden toepassen. Soms wordt inderdaad het 2e gedeelte van de ontkenning weggelaten en daar is op zich niks mis mee, maar dat heeft volgens mij niks met werkwoordstijden te maken.

- 1 m. ev. voltooid ontkennend  â†' ur icci ca â†'  ur icci = hij heeft niet gegeten
- 1 m. ev. onvoltooid ontkennend â†' ur ittet ca â†' ur ittet = hij eet niet

Behalve bovenstaande ontkennende vorm kun je in het Tarifit ook nog gebruik maken van de 2-delige ontkenning (ur ___ bu), hoewel je voor deze constructie een extra zinsdeel nodig hebt. 

- ur ikessi ca
- ur ikessi bu aá¹­á¹­as
- ur icci bu aysum
- ur srusa ca!
- ur srusa bu x á¹­á¹­abra!
- ur ittet bu aɣrum
- ur ɣar-s bu tamurt
 

Azul,

Right, maar heb je dan enig idee waar het wel mee heeft te maken in gevallen waarbij dat 2e deel wordt weg gelaten?

Dus als dat deel, zoals je zei, van Arabische origine, dan zou je dus kunnen stellen dat het er eigenlijk helemaal niet eens thuis hoort. Maar toch wordt het gebruikt en naar mijn idee met een reden, een functie, namelijk om de ontkenning te beklemtonen.

Van de volgende metaforen denk ik dat je wel gehoord heb, quite common ones.


Bij jullie: War ixaddem war iheddem.
Bij ons: Uy xaddem uy heddem.
In letterlijke zin: Hij bouwt noch sloopt.
Komt neer op dat iemand niks doet of gewoon geen sodemieter uitvoert.

Of deze uit de - ik weet niet in hoeverre je bekend bent de café kaartspellen gok-cultuur. Ik neem aan dat je het wel kent.

Deze: Tris, war ixeddem war itxiris!

‘Tris’ van het Spaanse woord ‘tres’ voor het getal 3.
Degene die dus op nummer drie gokt, zeggen ze dus dat die werkt noch verdient. Simpel en logisch en bovendien rijmt het ook nog.

Citaat van: Botermes op 06/08/2020 om 00:05:59
Azul,

Right, maar heb je dan enig idee waar het wel mee heeft te maken in gevallen waarbij dat 2e deel wordt weg gelaten?

Nee, maar als ik zou moeten gokken, heeft het te maken met spreektaal en spreekgewoontes. Het is kiezen voor de makkelijke weg: waarom moeilijk doen als je het met een woord minder ook kan zeggen.

Citaat van: Botermes op 06/08/2020 om 00:05:59
Dus als dat deel, zoals je zei, van Arabische origine, dan zou je dus kunnen stellen dat het er eigenlijk helemaal niet eens thuis hoort.

Ik zou het met je eens kunnen zijn, als je daarbij ook nog zou kunnen aantonen welk Amazigh woord daar dan wel thuis hoort.

Citaat van: Botermes op 06/08/2020 om 00:05:59
Maar toch wordt het gebruikt en naar mijn idee met een reden, een functie, namelijk om de ontkenning te beklemtonen.

In geval van ontkenning met klemtoon is het verplicht om zowel 1e als 2e deel van de ontkenning te gebruiken [ur ___ ca] en dient het dus inderdaad een functie. Bij ontkenning zonder klemtoon is dat niet altijd het geval, aangezien alleen het 1e deel verplicht is en het 2e gedeelte slechts facultatief [ur ___ (ca)].

Citaat van: Botermes op 06/08/2020 om 00:05:59
Van de volgende metaforen denk ik dat je wel gehoord heb, quite common ones.

Bij jullie: War ixaddem war iheddem.
Bij ons: Uy xaddem uy heddem.
In letterlijke zin: Hij bouwt noch sloopt.
Komt neer op dat iemand niks doet of gewoon geen sodemieter uitvoert.

De ontkenning bij ons, bij jullie en bij de rest van de Irifiyen:

(https://i.postimg.cc/g2yMhzvy/Schermafbeelding-2020-08-08-om-16-54-29.png)

Citaat van: Botermes op 06/08/2020 om 00:05:59
Of deze uit de - ik weet niet in hoeverre je bekend bent de café kaartspellen gok-cultuur. Ik neem aan dat je het wel kent.

Deze: Tris, war ixeddem war itxiris!

‘Tris’ van het Spaanse woord ‘tres’ voor het getal 3.
Degene die dus op nummer drie gokt, zeggen ze dus dat die werkt noch verdient. Simpel en logisch en bovendien rijmt het ook nog.

Nee, die kende ik nog niet, ben niet bekend met het werkwoord "war itxiris = hij verdient niet". Zou je ook nog de andere tijden kunnen geven voor dit werkwoord?

Right,


Nee, ik had het eigenlijk beter kunnen uitdrukken als  ‘betaald krijgen’. Wie niet werkt, krijgt niet betaald, in essence. In de gokwereld heeft elk nummer een verhaal en een bijgeloof die daarbij hoort.

Dus als je drie gooit kunnen je tegenspelers die opmerking maken, voor de gein.

Txarus, zo zou dat werkwoord moeten heten, zo even uit het hoofd. Interresting: ik weet niet eens van welk origine dit woord is, but let’s suppose it to be irrelevant. Het zal wel met het mogelijk Arabische woord ‘xelles’ te maken hebben. Google translate geeft heel wat anders aan voor hoe je betalen in het Arabisch zegt. In Darija spreekt men wel van ‘xelles’.

Toekomende tijd : ad atxarsex, adi atxares, at txares, an txares, ad txarsen.
Toekomend ontkennend: Ur> txirisex, it xiris, tet xiris, nat xiris.
Onvoltooid tt: txarasex, itxares, tet xares, txarasen.

Dat cluster van centraal-Rif waaronder ook jullie onder vallen, sowieso Noord Touzine en West- Temsamane, gebruiken de R ook niet even consequent en daardoor hoor je vaker ‘way txiris’. Zo ging het toch ook in die oude liedjes van Selam Riffi.

Het lijkt op een opportunistisch trekje, dat zodra je met die (r+i) te maken hebt, je er die y als een tussenverbinding of brug voor gebruikt, om de zin vloeiender te maken. Daaruit is die neiging ontstaan, lijkt me.

Natuurlijk is er het verschil tussen betalen en betaald krijgen maar ik kan verdomme niet tegen deze hitte op het moment. Jeezus zeg. Woonde ik maar in Lapland of zo!
Kun je het van hier even overnemen, a tawmat?

Ik ben gaan twijfelen of  ‘way txiris’ eigenlijk wel taalkundig juist is, ten eerste de tijd lijkt onvoltooid maar voor hetzelfde klinkt ‘ way txaras’ ook correct, maar wat de nuance tussen de 2 genoemden precies is, I can’t grasp..yet.

Het is niet dat ik niet weet dat het voor hetzelfde geldt maar een rijmpje is, dus wat de hek, weet je!
Ik dacht dat je wel wat had meegekregen van het kaart en bordspelen in het café, wich is quite hard to believe you didn’t, maar goed.

Ik weet wel dat er een nuance bestaat  tussen ‘itxares’ dat als voltooid verleden tijd aan doet en ’ itxaras’ meer als onvoltooid, maar de tijd hoe je die zou noemen, is me een raadsel. Ik heb het hier telkens over de mannelijke 3e pers enkelvoud gehad.

Het werkwoord voor betalen zelf is weer een heel ander verhaal, I can do that.. and is kinda fun to do, want hier krijg je te maken met die gemuteerde letters, die je terug kunt voeren op een archetype, en daarmee leer je de varianten te begrijpen.

Citaat van: Botermes op 10/08/2020 om 21:52:46
Txarus, zo zou dat werkwoord moeten heten, zo even uit het hoofd. Interresting: ik weet niet eens van welk origine dit woord is, but let’s suppose it to be irrelevant. Het zal wel met het mogelijk Arabische woord ‘xelles’ te maken hebben. Google translate geeft heel wat anders aan voor hoe je betalen in het Arabisch zegt. In Darija spreekt men wel van ‘xelles’.

Toekomende tijd : ad atxarsex, adi atxares, at txares, an txares, ad txarsen.
Toekomend ontkennend: Ur> txirisex, it xiris, tet xiris, nat xiris.
Onvoltooid tt: txarasex, itxares, tet xares, txarasen.

Dit woord komt inderdaad uit het Arabisch â†' Ø®Ù,,اص = betalen. Dit werkwoord is verwant aan het zelfstandig naamwoord in het Tarifit â†' rxras = betaling; loon. Het Darija leenwoord xelleá¹£ spreken wij iets anders uit dan bij jullie: xelles â†' xeǧes. Ook de vervoeging hiervan is bij ons iets anders.

	gebiedende wijs	gebiedende wijs ontkennend
imp. ev.	xelles â†' xeǧes!	ur ttxeǧas ca!
imp. mv. m.	xellst â†' xeddset!	ur ttxeǧaset ca!
imp. mv. v.	xellsmt â†' xeddsemt!	ur ttxeǧasemt ca!

	voltooide tijd	voltooid ontkennend	toekomende tijd
3 ev. m. / netta	ixelles â†' ixeǧes	ur ixeǧes ca	ad ixeǧes
3 ev. v. / nettat	txelles â†' txeǧes	ur txeǧes ca	a txeǧes
1 mv. / neccin	nxelles â†' nxeǧes	ur nxeǧes ca	a nxeǧes
1 ev. / necc	xellsÉ£ â†' xeddseÉ£	ur xeddseÉ£ ca	ad xeddseÉ£
3 mv. m. / nitni	xellsn â†' xeddsen	ur xeddsen ca	ad xeddsen
3 mv. v. / nitenti	xellsnt â†' xeddsent	ur xeddsent ca	ad xeddsent
2 ev. / cek / cem	txellsd â†' txeddsed	ur txeddsed ca	a txeddsed
2 mv. m. / kenniw	txellsm â†' txeddsem	ur txeddsem ca	a txeddsem
2 mv. v. / kennint	txellsmt â†' txeddsemt	ur txeddsemt ca	a txeddsemt

	onvoltooide tijd	onvoltooid ontkennend	onvoltooid toekomende tijd
3 ev. m. / netta	ittxellas â†' ittxeǧas	ur ittxeǧis ca	ad ittxeǧas
3 ev. v. / nettat	ttxellas â†' ttxeǧas	ur ttxeǧis ca	a ttxeǧas
1 mv. / neccin	nttxellas â†' nttxeǧas	ur nttxeǧis ca	a nttxeǧas
1 ev. / necc	ttxellasÉ£ â†' ttxeǧaseÉ£	ur ttxeǧiseÉ£ ca	ad ttxeǧaseÉ£
3 mv. m. / nitni	ttxellasn â†' ttxeǧasen	ur ttxeǧisen ca	ad ttxeǧasen
3 mv. v. / nitenti	ttxellasnt â†' ttxeǧasent	ur ttxeǧisent ca	ad ttxeǧasent
2 ev. / cek / cem	ttxellasd â†' ttxeǧased	ur ttxeǧised ca	a ttxeǧased
2 mv. m. / kenniw	ttxellasm â†' ttxeǧasem	ur ttxeǧisem ca	a ttxeǧasem
2 mv. v. / kennint	ttxellasmt â†' ttxeǧasemt	ur ttxeǧisemt ca	a ttxeǧasemt

Hoe zeggen ze in jouw spraak: hij heeft voor hem koffie betaald?

Citaat van: Botermes op 10/08/2020 om 21:52:46
Dat cluster van centraal-Rif waaronder ook jullie onder vallen, sowieso Noord Touzine en West- Temsamane, gebruiken de R ook niet even consequent en daardoor hoor je vaker ‘way txiris’. Zo ging het toch ook in die oude liedjes van Selam Riffi.

Het lijkt op een opportunistisch trekje, dat zodra je met die (r+i) te maken hebt, je er die y als een tussenverbinding of brug voor gebruikt, om de zin vloeiender te maken. Daaruit is die neiging ontstaan, lijkt me.

Dit is grammaticaal te verklaren vanuit het inslikken van de letter r net zoals het geval was bij akidar â†' akida. Zoals ik al eerder aangaf, kan de vervoeging van 3e persoon enkelvoud mannelijk [ur ixelles] verschillen, indien naast een klinker. Op het moment dat de letter r aan het eind van het ontkenningswoord [ur / war] wordt ingeslikt, dan komen er eigenlijk 2 klinkers [u + i] naast elkaar te staan en dat maakt de uitspraak er niet beter op. Om toch de uitspraak van deze klinkers te bevorderen, verandert de vervoeging van 3e persoon enkelvoud mannelijk [i â†' y] en eventueel wordt er een stemloze e-klank [i â†' y(e)] aan toegevoegd:

- ur ixelles â†' u ixelles â†' u yxelles
- ur icci â†' u icci â†' u ycci
- war iswi â†' wa iswi â†' wa yeswi
- war ifhim â†' wa ifhim â†' wa yefhim

Citaat van: Botermes op 13/08/2020 om 00:13:33
Ik ben gaan twijfelen of  ‘way txiris’ eigenlijk wel taalkundig juist is, ten eerste de tijd lijkt onvoltooid maar voor hetzelfde klinkt ‘ way txaras’ ook correct, maar wat de nuance tussen de 2 genoemden precies is, I can’t grasp..yet.

Dit heeft betrekking op het klankschema van het werkwoord, dit verandert bij een ontkenning vaak van a naar i-klank. Bij sommige werkwoorden gebeurt dat bij ontkennend onvoltooide tijd, bij andere werkwoorden juist in de ontkennend voltooide tijd. En soms in beide ontkennende tijden.

- ittxellas â†' ur ittxellis ca
- ittraḥ â†' ur ittriḥ ca
- ittawi-d â†' ur-d ittiwi ca
- ittraja â†' ur ittriji ca

- iraja â†' ur iriji ca
- ixdem â†' ur ixdim ca
- yufa â†' ur yufi ca
- yenna â†' ur yenni ca

Oké

Maar wat bedoelde je nou met bij jullie een andere uitspraak? Bij ons is het xeges in ott, en er bestaat zelfs een variant waar in je van ‘xettes’ spreekt. Dacht je dat we ‘xelles’ zeggen? Nee man, dat zei ik zo ter verduidelijking, maar ook omdat bij de letter voor die klank dat als de Engelse ‘J’ wordt uitgesproken, ik niet zeker van m’n zaak was. Je schrijft het dus als een soort -g- en daarmee begrijp ik wat je bedoelt. Die vormen met de L er in lijken me wel representatief voor het Kebdana-dialect.


Heb je nooit gemerkt dat veel Imazighen denken dat alleen hun dialect de volmaakte is? Ik ben wel tot die inzicht gekomen. Bij die opmerking van wat jij uitspraak bevorderend vindt, leek het alsof je getriggerd was door mijn opmerking over wat ik als vloeiender vind. Ik was me bij die opmerking van geen kwaad bewust, maar ik kan me wel in je verplaatsen, in retrospect. I think you can, in return. Gezien je doorgaans professionele houding, moet dat geen probleem zijn.

Bij ons zijn ze gewoon niet zo gul op die R maar gebruiken de klank wel waar die essentieel is, zoals bij het woord ‘adfar’ voor sneeuw. Daar de R weg laten, is gewoon not done. Of bij het woord ‘izran’ kun je er geen ‘izan’ van maken anders verandert het woord van betekenis. Trouwens bij ‘itxaras’ gebruiken we die ook. Alle R-en gebruiken komt een beetje schurend over, vanuit Awayighers-perspectief. Wat je uitspraak bevorderend of vloeiender is maar net vanuit welk referentie kader je spreekt. Laten we zeggen dat wij de meeste R-en wel gebruiken, maar niet alle. Ik zal je zelf vertellen in welk opzicht dat een nadeel is. Door juist wel alle R-en te gebruiken leer je de taal makkelijker te schrijven. Stel jij eens voor als als je het Nederlands alleen oraal had meegekregen, had je het niet uitspraak bevorderend gevonden dat je bij woorden die met -en eindigen de N wel te gebruiken.

Als ik dan Nadorianen hoor dan lijkt het alsof ‘the’re  over-doing it’. Als je dat niet gewend bent dan kan dat misschien tot een kleine ergernis leiden alsof je koppijn van dat geratel krijgt. Om het maar zo cru uit te drukken No pun intended. Maar anderzijds kan het ook als apart, charmant, sweet, elegant klinken, alsof je een net iets andere frequentie hebt opgepikt. Ik heb het op beide manieren ervaren met pieken en dalen, maar nu lijkt het wel gestabiliseerd te zijn door levenservaring.

Ik heb nog het woord ‘taxrisath’ in petto, dat me ineens te binnen schiet. Dit is gerelateerd aan dat eerder behandelde werkwoord. Het is een woord voor inkomen en/of salaris. Of noemen ze dat bij jullie anders?

Nog iets anders: die schema’s die je plaatst, would you mind telling me where you got those? Zijn die uit dat boek van dat meisje, waar je het een keer over had? Niet zo lang geleden.

Citaat van: Botermes op 14/08/2020 om 01:00:44
Oké

Maar wat bedoelde je nou met bij jullie een andere uitspraak? Bij ons is het xeges in ott, en er bestaat zelfs een variant waar in je van ‘xettes’ spreekt. Dacht je dat we ‘xelles’ zeggen?

Dat is niet wat ik bedoelde met andere uitspraak. Ik doelde namelijk op de r-klank die jij schreef bij onderstaande vervoegingen van het xelles. In tegenstelling tot jouw schrijfwijze spreken ze bij ons de r niet uit bij dit woord.

Citaat van: Botermes op 10/08/2020 om 21:52:46
Toekomende tijd : ad atxarsex, adi atxares, at txares, an txares, ad txarsen.
Toekomend ontkennend: Ur> txirisex, it xiris, tet xiris, nat xiris.
Onvoltooid tt: txarasex, itxares, tet xares, txarasen.

Citaat van: Botermes op 14/08/2020 om 01:00:44
Heb je nooit gemerkt dat veel Imazighen denken dat alleen hun dialect de volmaakte is? Ik ben wel tot die inzicht gekomen. Bij die opmerking van wat jij uitspraak bevorderend vindt, leek het alsof je getriggerd was door mijn opmerking over wat ik als vloeiender vind. Ik was me bij die opmerking van geen kwaad bewust, maar ik kan me wel in je verplaatsen, in retrospect. I think you can, in return. Gezien je doorgaans professionele houding, moet dat geen probleem zijn.

Dat lijkt misschien zo, maar ik werd juist getriggerd door wat jij noemde "opportunistisch trekje". Jij probeerde de toegevoegde y-klank te verklaren vanuit de lettercombinatie [r + i] en dit klopt volgens mij niet. De y wordt in dit geval toegevoegd niet door de aanwezigheid van de r, maar vanwege het wegvallen of inslikken van de r, waardoor de lettercombinatie van [u + i] ontstaat. Dit zijn 2 klinkers achter elkaar die je moet uitspreken en dit komt de uitspraak niet ten goede. Er ontstaat namelijk een stop of korte pauze in de luchtstroom bij het uitspreken van 2 klinkers achter elkaar. Om deze stop tegen te gaan wordt de i vervangen door y en kan de lettercombinatie [u + y] in 1 vloeiende luchtstroom worden uitgesproken. Het verminderen van zulke stops in de luchtstroom is precies wat ik bedoel met uitspraak bevorderen. Dit verschijnsel zul je alleen bij de 3e persoon mannelijk enkelvoud treffen, aangezien deze werkwoordsvorm de enige is met een klinker als vervoeging, muv het deelwoord in het Tarifit.

Citaat van: Botermes op 14/08/2020 om 01:00:44
Bij ons zijn ze gewoon niet zo gul op die R maar gebruiken de klank wel waar die essentieel is, zoals bij het woord ‘adfar’ voor sneeuw. Daar de R weg laten, is gewoon not done. Of bij het woord ‘izran’ kun je er geen ‘izan’ van maken anders verandert het woord van betekenis. Trouwens bij ‘itxaras’ gebruiken we die ook. Alle R-en gebruiken komt een beetje schurend over, vanuit Awayighers-perspectief. Wat je uitspraak bevorderend of vloeiender is maar net vanuit welk referentie kader je spreekt. Laten we zeggen dat wij de meeste R-en wel gebruiken, maar niet alle. Ik zal je zelf vertellen in welk opzicht dat een nadeel is. Door juist wel alle R-en te gebruiken leer je de taal makkelijker te schrijven. Stel jij eens voor als als je het Nederlands alleen oraal had meegekregen, had je het niet uitspraak bevorderend gevonden dat je bij woorden die met -en eindigen de N wel te gebruiken.

Als ik dan Nadorianen hoor dan lijkt het alsof ‘the’re  over-doing it’. Als je dat niet gewend bent dan kan dat misschien tot een kleine ergernis leiden alsof je koppijn van dat geratel krijgt. Om het maar zo cru uit te drukken No pun intended. Maar anderzijds kan het ook als apart, charmant, sweet, elegant klinken, alsof je een net iets andere frequentie hebt opgepikt. Ik heb het op beide manieren ervaren met pieken en dalen, maar nu lijkt het wel gestabiliseerd te zijn door levenservaring.

De woorden adfel en izlan alleen won't do the trick for you. Begrijp jij waarom het woord ǧiret / djiret = nacht zo wordt uitgesproken? Dit leenwoord komt ook uit het Arabisch en dit woord bevat zowel een beklemtoonde L als een onbeklemtoonde L. En dat heeft gevolgen voor de manier waarop het wordt uitgesproken.

Citaat van: Botermes op 14/08/2020 om 01:00:44
Ik heb nog het woord ‘taxrisath’ in petto, dat me ineens te binnen schiet. Dit is gerelateerd aan dat eerder behandelde werkwoord. Het is een woord voor inkomen en/of salaris. Of noemen ze dat bij jullie anders?

Rxras is bij ons het zelfstandig naamwoord van het werkwoord xelles / xeǧes en dit kun je gebruiken om "betaling" of "salaris" mee aan te duiden. Maar hoe zeggen ze bij jullie: Hij heeft voor hem koffie betaalt. Bij ons: ixeǧes-as â†' ixeds-as rqehwa.

Citaat van: Botermes op 14/08/2020 om 01:00:44
Nog iets anders: die schema’s die je plaatst, would you mind telling me where you got those? Zijn die uit dat boek van dat meisje, waar je het een keer over had? Niet zo lang geleden.

Die schema's heb ik zelf gemaakt.

Wat jij uitspraak bevorderend vindt, is vanuit je eigen referentie kader. Als we het nou het ABN nemen dan laten we vaak bij woorden die op -EN de N achterwege, alleen Belgen doen dat niet. Volgens jouw redenering moeten we die N-en wel uitspreken ter bevordering van de uitspraak. Nou, doe jij dat dan zo in je dagelijks leven? Lijkt me van niet. Vind je dat wat af doen aan je uitspraak? Nee toch

Ik zal je eens vertellen wat het nadeel is van de R-en weglaten. Ten eerste is weglaten of inslikken, niet de juiste beschrijving. Maar basically trek je net iets langer aan de klinker die er aan vooraf gaat, waarmee je de ruimte opvult waar de R eigenlijk hoort.

Het nadeel van teveel R-en weglaten, werkt niet in het nadeel van de uitspraak maar echter in  de taal te leren schrijven. En dit vind jij niet zo maar eventjes ergens in een boek. Ik heb gemerkt dat wanneer ik wel alle R-en schrijf de taal overzichtelijker en duidelijker wordt. Whatsapp-ervaring!
Dus toen ik dus in mijn omgeving in Rif, velen vooral maar Darija zag schrijven op Whatsapp, it initially broke my heart. Maar naar verloop van tijd ga je er een verklaring voor zoeken. En dan vraag aan je dat aan ze en dan krijg je antwoorden van ik weet niet hoe precies. Terwijl aan Darija er veel te vinden is. Maar dan schreef ik Tamazight dus en dan merkte dat het weglaten van de R voor onduidelijkheid kan zorgen.


Bij ons, Riffijnen in het algemeen, is het niet alleen om plaatselijke verschillen zoals Amsterdam vs Den haag of zo, maar bij ons is er ook nog de etnische component van stammen aan verbonden wich makes it hard to discuss. Als we het Riffijns onderwezen gehad zouden was dit probleem ook veel minder.

Weet je, ik neem de eerste alinea van mijn vorige post terug. Je hebt helemaal gelijk en ik had het niet aandachtig gelezen. Ik had koffie pauze, en hup even snel een boterham wegwerken, mensen die aan m’n kop zeuren, je weet hoe dat gaat.


Dus juist een gebrek aan de R komen de 2 klinkers naast elkaar te staan, die met een Y aan elkaar geplakt worden, fair enough. Dus wanneer je de R er wel in laat, krijg je wel een lettergreep erbij, en dat is eigenlijk niet zo belemmerend, als je zou denken.

Je schijnt je ook te baseren op een oudere vorm van Tamazight, en daarmee wil je laten blijken dat je helemaal niet alleen vanuit je eigen dialect denkt. I get that.

Maar wat bedoelde je nou met ‘won’t do the trick’? What trick?

Ik denk dat wanneer men genoeg gegroeid is in Amazigh-bewustzijn je dan best wel kritiek mag hebben op elke dialect. Maar als jij dus kritiek mag hebben op je eigen dialect, wat zou die dan zijn? Ik kan wel wat bedenken maar ik hoor het liever van jou zelf omdat ik geen zin heb in polemiek.

Citaat van: buɛluz op 14/08/2020 om 10:10:09
De woorden adfel en izlan alleen won't do the trick for you. Begrijp jij waarom het woord ǧiret / djiret = nacht zo wordt uitgesproken? Dit leenwoord komt ook uit het Arabisch en dit woord bevat zowel een beklemtoonde L als een onbeklemtoonde L. En dat heeft gevolgen voor de manier waarop het wordt uitgesproken.

Ja, dat de één als R wordt uitgesproken en de ander als de J(English).

Citeer
Rxras is bij ons het zelfstandig naamwoord van het werkwoord xelles / xeǧes en dit kun je gebruiken om "betaling" of "salaris" mee aan te duiden. Maar hoe zeggen ze bij jullie: Hij heeft voor hem koffie betaalt. Bij ons: ixeǧes-as â†' ixeds-as rqehwa.

Het eerste hetzelfde. Bij dat 2e alleen de D hoor je bij ons een T.

Citeer
Die schema's heb ik zelf gemaakt.

Dat doen je nu zomaar uit je hoofd? Die dingen, dat wat je eerst deed, dat doe je nou niet meer of een stuk minder.

Citaat van: Botermes op 14/08/2020 om 17:26:44
Maar wat bedoelde je nou met ‘won’t do the trick’? What trick?

amxumbel n L d R

https://www.facebook.com/watch/?v=2388291424759605

Citaat van: Botermes op 14/08/2020 om 13:02:16
Maar basically trek je net iets langer aan de klinker die er aan vooraf gaat, waarmee je de ruimte opvult waar de R eigenlijk hoort.

Dat klopt ook. Met als eindresultaat dat alleen de verlengde klinker overblijft, dit wordt "compensatory lengthening" genoemd:

(https://i.postimg.cc/T39zxdrQ/Schermafbeelding-2020-08-16-om-08-25-28.png)

Citaat van: Botermes op 15/08/2020 om 20:33:14
Ja, dat de één als R wordt uitgesproken en de ander als de J(English).


Het eerste hetzelfde. Bij dat 2e alleen de D hoor je bij ons een T.

ǧiret / djiret / ddiret / elliret â†' eLLiLet = اÙ,,Ù,,ÙŠÙ,,Ø©

(https://i.postimg.cc/2SZxd25W/Schermafbeelding-2020-08-16-om-09-07-39.png)



De uitspraak van een onbeklemtoonde L, waarbij de L verandert in een R

(https://i.postimg.cc/1X78bhvz/Schermafbeelding-2020-08-16-om-08-44-45.png)



De uitspraak van een beklemtoonde L, hierbij komt ook de D tevoorschijn, LL â†' DD

(https://i.postimg.cc/Wp5qdgsP/Schermafbeelding-2020-08-16-om-08-49-18.png)

Jonge, je bent goed bezig en vergeet die vraag uit de laatste alinea van mijn vorige post. Maar je bent een artiest als je me vertelt hoe je aan die letters komt. Is daar dan een app voor een soort toetsenbord beschikbaar of gebruik je een andere manier met verschillende bronnen?


Jouw antwoord op wat je de trick noemde, is geen trick. Maar een degelijk argument. Je gaat toch niet terug grijpen naar een archaïsche L, om te bewijzen dat daar niet persé een R hoeft te staan. Het is toch geen stijl om zo je gelijk te halen of grapte je maar wat?
Ik gaf gewoon wat voorbeelden waar je de R wel moet zeggen, punt.

Je zou er een heel leuk verhaal van kunnen maken, how we sacked the L’s and eventually got rid of the excessive R’s etc. Yeah man! Vind je niet?

Citaat van: Botermes op 16/08/2020 om 14:36:32
Maar je bent een artiest als je me vertelt hoe je aan die letters komt. Is daar dan een app voor een soort toetsenbord beschikbaar of gebruik je een andere manier met verschillende bronnen?

Dat zijn letters van het International Phonetic Alphabet (https://en.wikipedia.org/wiki/International_Phonetic_Alphabet), oftewel IPA.

Citaat van: Botermes op 16/08/2020 om 14:36:32
Jouw antwoord op wat je de trick noemde, is geen trick. Maar een degelijk argument. Je gaat toch niet terug grijpen naar een archaïsche L, om te bewijzen dat daar niet persé een R hoeft te staan. Het is toch geen stijl om zo je gelijk te halen of grapte je maar wat?
Ik gaf gewoon wat voorbeelden waar je de R wel moet zeggen, punt.

Met de woorden adfel en iáº"lan kun je niet het werkwoord xelles mee verklaren. Ook al spreek jij misschien in alle 3 de gevallen het uit met dezelfde R-klank, het is niet een en dezelfde R-klank, noch dezelfde etymologische L-klank. Er is verschil tussen L en LL. Maar dat maakt eigenlijk voor de discussie niet zo veel uit. Aangezien dit topic niet zozeer over uitspraak of fonetiek gaat, maar meer over grammatica en werkwoorden vervoegen. En in dit geval over verschil tussen toekomende tijd (= aorist) en onvoltooide tijd (= aorist intensief) van het werkwoord xelles. In het filmpje (vanaf 46:00) wordt kort uitgelegd dat bij sommige werkwoorden simpelweg door [tt___] toe te voegen aan werkwoord, je deze van aorist naar aorist intensief kunt veranderen. Aan de tt_ zou je dus in het Tarift het tijdsaspect bij werkwoorden kunnen herkennen:

- ad afeÉ£ â†' ttafeÉ£
- ad ggeÉ£ â†' tteggeÉ£
- ad iliÉ£ â†' ttiliÉ£
- ad icemm â†' ittcemma
- ad-d yas â†' ittas-d
- ad-d nawi â†' nttawi-d
- ad qqimen â†' ttÉ£iman
- ad iraja â†' ittraja
- ad raḥeÉ£ â†' ttraḥeÉ£
- ad munent â†' ttmunent
- ad waliÉ£ â†' ttwaliÉ£

Deze regel zou ook van toepassing moeten zijn op het werkwoord xelles = ad xellseÉ£ â†' ttxellaseÉ£. Echter, jij schrijft voor de toekomende tijd "ad atxarsex" en voor de onvoltooide tijd "txarasex". Zie jij het verschil?

Citaat van: Botermes op 16/08/2020 om 14:36:32
Je zou er een heel leuk verhaal van kunnen maken, how we sacked the L’s and eventually got rid of the excessive R’s etc. Yeah man! Vind je niet?

Nee, sorry ben niet zo'n taalkundige dan je zou denken. Zou veel liever weer een interessant verhaal willen schrijven over de geschiedenis. Misschien een historical fact-checking van dit artikel (https://arifnews.com/articles/ruines-van-de-historische-stad-cazaza-in-nador/), wat een tijdje terug op de website van arifnews is gepubliceerd. Of lijkt jou dit weer niks?

Azul,

Het forum is een tijd uit de lucht geweest en echt beter is het er niet op geworden. Nog steeds niet beveiligd en letters/tekens die niet meer ondersteund worden.
En dat allemaal in ruil voor een coolere lay-out. Sjonge jonge toch! Beveilig de site nou eerst maar eens en doe wat aan die vertekende letters, want daar door heb
ik nou totaal het overzicht verloren, verdomme! Tvosaam xnagh danitin, ma?

Op dat artikel van Arif news waar bu3luz naar verwees, wil ik nog wel op reageren.
Nou, ik zou niet eens weten hoe ik dat zou moeten fact-checken, joh. Wel een interessant verhaal waar wel iets van waar zal zijn. Lijkt mij, althans.
Voor hetzelfde geldt was het Smaragdstad uit de Tovenaar van Oz, how the F would I know, of dat die Granadese vluchtelingen daar zijn beland ?

Azul Bu3luz,

You're being too cerebral, ik gaf gewoon wat instances waarin wij west- Riffijnen de R niet kunnen ontwijken, en welke regels daar aan vooraf gaan, weet ik niet. Maar ik ben bereid een luisterend oor te geven als jij het denkt te weten.

Trouwens tijdens deze discussie ben ik me ook gaan realiseren dat het 'skippen' van de R niet eens een exclusief Awayighers
aangelegenheid is.

Ik ga nog wat voorbeelden geven: 'Iri' voor (zijn) en 'iri' voor nek. Dit zijn 2 fonetisch identieke woorden. Bij ons skip je de R
bij die voor (nek) maar bij 'iri' voor (zijn) moet de R uitgesproken woorden. Now, what is your take on this? Heeft dat dan ook
wat te maken met L en LL of iets dergelijks?

Citaat van: Botermes op 18/09/2020 om 18:04:13
Azul Bu3luz,

You're being too cerebral, ik gaf gewoon wat instances waarin wij west- Riffijnen de R niet kunnen ontwijken, en welke regels daar aan vooraf gaan, weet ik niet. Maar ik ben bereid een luisterend oor te geven als jij het denkt te weten.

Trouwens tijdens deze discussie ben ik me ook gaan realiseren dat het 'skippen' van de R niet eens een exclusief Awayighers
aangelegenheid is.

Ik ga nog wat voorbeelden geven: 'Iri' voor (zijn) en 'iri' voor nek. Dit zijn 2 fonetisch identieke woorden. Bij ons skip je de R
bij die voor (nek) maar bij 'iri' voor (zijn) moet de R uitgesproken woorden. Now, what is your take on this? Heeft dat dan ook
wat te maken met L en LL of iets dergelijks?

Als je nog verder wilt discussiëren over de vervoeging van het werkwoord xelles, dan zijn er 2 vragen die jij jezelf moet stellen:

- Wat is de stam van dit werkwoord?
- Wat verandert er bij dit werkwoord indien van voltooide naar onvoltooide tijd?

Het antwoord op de eerste vraag vindt je door het werkwoord in de gebiedende wijs enkelvoud te zetten.  Als je de stam eenmaal hebt dan kun je vervolgens hiervan afleiden wat de middelste stammedeklinker moet zijn. Is dit een enkele L (onbeklemtoond) of een dubbele LL (beklemtoond)? Indien een enkele L dan kan het ook als een R uitgesproken worden, net als bij het woord voor ul = ur (hart). Indien een dubbele LL dan kan het ook als een DJ/DD uitgesproken worden, net als bij het woord voor yelli = yeddi/yedji (mijn dochter).

Wat betreft de verandering van voltooid naar onvoltooide tijd wil ik je erop wijzen dat je over enige voorkennis moet beschikken, om dit goed te snappen. Je kunt hierbij niet terugvallen op het Nederlands en blijven denken in termen van tegenwoordige tijd / verleden tijd / toekomende tijd. In onze taal gebruiken wij een heel ander soort systeem voor werkwoordstijden gebaseerd op het tijdsaspect, wat min of meer neerkomt op voltooide tijd (aoristus) en onvoltooide tijd (aoristus intensief). Iets is op een bepaald punt in de tijd nog bezig of iets is al afgelopen (hetzij in de tegenwoordige tijd, verleden tijd of toekomende tijd). De "normale" toekomende tijd (iets zal in de toekomst afgelopen zijn) wordt afgeleid van de aoristus (= voltooide tijd) door een hulpwoord ad / a ervoor te zetten. Jij gaf voor het werkwoord xelles in de toekomende tijd het volgende rijtje: "ad atxarsex, adi atxares, at txares, an txares, ad txarsen". Maar eigenlijk waren dit niet de vervoegingen van de "normale" toekomende tijd, maar van de onvoltooid toekomende tijd (iets zal in de toekomst nog gaande zijn). Er is dus een grammaticaal verschil tussen ad ixelles en ad ittxellas. Beide werkwoorden vinden plaats in de toekomende tijd, maar de een wordt afgeleid van aoristus en de ander van aoristus intensief.

Mbt. de klankverandering van L naar R is het hier niet juist om een west-oost tegenstelling te impliceren. Aangezien de meest westelijke Riffijnen (Isenḥajen) de etymologische L nog steeds als een L uitspreken en dat geldt ook voor de meest oostelijke Riffijnen (Ikebdanen en Iznasen). Het is bij de Riffijnen hier tussenin, waarbij in meer of mindere mate een klankverandering van L naar R optreedt. Ik weet niet hoe de etymologische L bij jullie wordt uitgesproken, maar bij ons klinkt die hetzelfde als een R. Dus op fonetisch niveau kan ik hier geen onderscheid in maken, de woorden iri (zijn) en iri (nek) klinken hetzelfde. Er is weliswaar nog een andere Ṛ (emfatische R) die wat dieper in de keel wordt uitgesproken, net als bij het woord aṛu (voortplanten, baren), maar die heeft verder niks met de etymologische L te maken. Op grammaticaal niveau is het af en toe wel nodig om onderscheid aan te brengen tussen een etymologische L en R. Sommige auteurs lossen dit op door een trucje te gebruiken: ze gebruiken een aparte letter - ř - om de etymologische L mee te schrijven. Dit is echter niet praktisch voor een alledaags gebruik van het Tarifit als schrijftaal. Daarom ben ik van mening dat het beter is om deze gewoon als een L op te schrijven. Hoe je deze verder uitspreekt maakt mij niet zo veel uit.

Andere dubbelzinnige voorbeelden van etymologische L en R:

- ur = niet (1e deel van ontkenning werkwoord)
- ul = hart (orgaan)
- ura = ura cek a Brutus = ook gij, Brutus
- ula = ur ssineɣ ma d ṣṣeḥ ula d axariq = ik weet niet of het de waarheid is of een leugen
- iri = nek (lichaam)
- ili = wees (gebiedende wijs van werkwoord zijn)
- ili = eigenaar zijn van iets of iemand (zelfde werkwoord andere betekenis, namelijk ili = bezitten)
- yilan = wi t yilan aḥenjir-a? = wie bezitten deze jongen? (wie zijn zijn ouders?)
- yiran = Aman n yiran = Het water van de leeuwen (kustplaats in Ayt Sεid)
- Tlaytmas = tela + aytmas = zij bezit + haar broers = zij, die broers heeft (meisjesnaam in Tarifit)
- imawlan = degenen die iemand bezitten (ouders in Taqbaylit)
- imaṛawen = degenen die iemand hebben voortgeplant (ouders in Tarifit)
- aṛu = voortplanten
- arr = ntarra ibawen = we verbouwen tuinbonen (verbouwen; iets in de grond planten ter cultivatie)
- ari = schrijven
- ari = tisira n wari = espradilles (schoenen gemaakt van espartogras = ari)
- irar = hij heeft gespeeld
- ilal = hij is geboren (sommige zeggen ook ilul ipv. ilal afgeleid van werkwoord lal = geboren worden)
- urar = feest, viering (afgeleid van werkwoord irar = spelen)
- Talilit = nerium oleander plant = plaats in Temsaman (zelfde naamgeving als de oude stad Volubilis)
- taririt = begrenzing, afscherming

Azul,

Tqadixc a tawmat. Om maar meteen te antwoorden op je vraag betreft hoe wij de etymologische L uitspreken, is dat eigenlijk ook hetzelfde als bij jullie, namelijk  de neiging die bijna of helemaal uitsluitend als een R uit te spreken. Ik kan zo 1,2,3 niet eens op een woord komen dat waarbij die etymologische L wel als een L wordt uitgesproken.
De oleander plant die je als voorbeeld wordt bij ons in een mannelijke vorm gebruikt als 'ariri'.

Ik ben verder ook benieuwd hoever je bent met dat fact-checken van dat verhaal op Arifnews, waar je het laatst nog over had. Of je daar trouwens überhaupt mee bezig bent geweest.


Tanmirt,

Citaat van: Botermes op 25/09/2020 om 20:51:14
De oleander plant die je als voorbeeld wordt bij ons in een mannelijke vorm gebruikt als 'ariri'.

Azul,

In Ayt Sεid is er een rivier die ook zo genoemd wordt: iɣzar uriri.

Citaat van: Botermes op 25/09/2020 om 20:51:14
Ik ben verder ook benieuwd hoever je bent met dat fact-checken van dat verhaal op Arifnews, waar je het laatst nog over had. Of je daar trouwens überhaupt mee bezig bent geweest.

Ik ben daar wel mee aan de slag gegaan en zal mijn bevindingen publiceren in een nieuwe topic.

Azul,

Nice dat je aan de slag bent gegaan met het fact-checken van dat verhaal. Ik
Heb er een specifieke vraag over, die ik daar dan zal stellen.

Over de 'R' gesproken, is mij altijd opgevallen dat jullie ook de rollende R gebruiken.
Die zoals in het Spaans en Italiaans. Bij sommige woorden dan, zoals 'agharabu' voor boot.
Bij ons spreek je die R wel uit, maar korter.

Ik kan eigenlijk nog steeds niet goed differentiëren tussen de Oostelijke dialecten, of beter gezegd: de centrale dialecten.
Het is me een paar keer opgevallen dat woorden waarvan ik dacht dat die typisch Awayighers waren, dat ze die ook in Temsamane en Touzine gebruiken.